برآورد نیاز آبی و عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) تحت تاثیر تغییر اقلیم (مطالعه موردی: دشت قزوین)

در عصر حاضر، تغییر اقلیم به عنوان یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در توسعه پایدار، کشاورزی و امنیت غذایی مطرح می باشد. گندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و استراتژیک در جهان و ایران محسوب می شود. به همین منظور، در این پژوهش به تاثیر تغییر اقلیم بر عملکرد و نیاز آبی گندم آبی در دشت قزوین در دوره های آتی پرداخته شده است. برای ارزیابی، از مدل های گردش عمومی موجود در مدل LARS-WG (EC-Earth،GFDL-CM۳ ،HadGEM۲-ES ، MIROC۵، MPI-ESM-MR) و سناریوهای RCP۲.۶، RCP۴.۵ و RCP۸.۵ در دوره پایه ۲۰۱۵- ۱۹۸۶و در دوره های آتی۲۰۴۰- ۲۰۲۱، ۲۰۶۰-۲۰۴۱، ۲۰۸۰- ۲۰۶۱ و ۲۱۰۰- ۲۰۸۱ استفاده شد. نیاز آبی و عملکرد گندم در دوره پایه و دوره های آتی با نرم افزار Aqua Crop محاسبه شد. در این پژوهش، نتایج حاصل از سناریوها با داده ایستگاه قزوین برای محصول گندم، توسط معیارهای آماری خطا شامل آماره­های ضریب تبیین (R۲)، خطای جذر میانگین مربعات (RMSE)، حداکثر خطا (ME)، مقایسه شدند. نتایج شبیه سازی مدل LARS-WG در دوره پایه نشان داد که مدل در شبیه سازی دمای حداقل و حداکثر دقت بیشتری نسبت به بارش دارد. میانگین عملکرد گندم برای دوره پایه ۶۷/۷ (تن بر هکتار بر فصل) به دست آمد. نتایج شبیه سازی نشان داد که میانگین عملکرد گندم در دوره های آتی افزایش می یابد که این میزان در دوره ۲۱۰۰-۲۰۸۱ و مدل HadGEM۲-ES با سناریوی RCP۸.۵ بیشترین مقدار را دارد. میانگین نیاز آبی در دوره پایه ۱۴/۱۲۷ (میلی متر بر فصل) به دست آمد که این میزان در دوره های آتی کاهش می یابد. بنابراین، پیش بینی افزایش عملکرد در دشت قزوین بیانگر آن است که این منطقه از پتانسیل مطلوبی در کشت و توسعه این محصول برخوردار خواهد بود که علاوه بر مساعد بودن شرایط اقلیمی، بهبود مدیریت و نهاده های کشاورزی نیز می تواند باعث افزایش عملکرد این محصول در طی سال های آتی گردد.