ارزیابی نقش خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی بر خشکیدن دریاچه های بختگان و طشک

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 142

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

این مقاله در بخشهای موضوعی زیر دسته بندی شده است:

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JNEH-11-34_005

تاریخ نمایه سازی: 16 بهمن 1401

چکیده مقاله:

دریاچه های بختگان و طشک به عنوان دومین دریاچه های ایران از نظر بزرگی، از سال ۱۳۸۷ با بحران کم آبی و خشکی شدید روبرو شده اند. این پدیده سبب به هم خوردن زیست بوم منطقه و بروز کاستی های اجتماعی، بهداشتی و محیط زیستی شده است. هدف از این پژوهش بررسی نقش خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی بر خشکیدن این دریاچه ها است. برای این منظور، از داده های دما و بارش اندازه گیری شده در ۲۱  ایستگاه باران سنجی، دبی سنجیده شده در سه ایستگاه هیدرومتری و مساحت حاصل از محاسبه شاخص تفاضلی بهنجار شده آب (با پردازش ۴۶ تصویر ماهواره لندست) استفاده شد. برای تعیین رابطه بین متغیرها از ضریب همبستگی پیرسون و جهت بررسی روند تغییرات هر متغییر از روش رگرسیون خطی استفاده گردید. همچنین برای تعیین اثر خشکسالی اقلیمی و آبشناسی بر تغییرات مساحت دریاچه ها از شاخص های بارش و رواناب استاندارد شده دوازده ماهه استفاده شد. با تعیین روند تغییرات مساحت دریاچه ها در بازه زمانی بین سال های ۱۳۵۲ تا ۱۳۹۹ مشخص شد که وسعت پهنه آبی آنها از سال ۱۳۸۷ روند کاهشی به خود گرفته و از سال ۱۳۹۱ به این سو در بیشتر زمان ها این دریاچه ها خشک بوده اند. با وجود روند افزایشی در دمای حوضه به میزان ۴/۰ درجه سانتی گراد در هر ده سال، تغییر چشمگیری در مقدار این روند در سال ۱۳۸۷ (همزمان با خشکیدن دریاچه ها) دیده نشده است. بررسی بارش حوضه و آورد رود کر (مهمترین ورودی دریاچه ها) نشانگر وجود روند کاهشی در بارش و آورد رودخانه، بویژه از سال ۱۳۸۷ به این سو است. محاسبه شاخص های بارش و رواناب استاندارد نیز از آغاز خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه از سال ۱۳۸۷ حکایت دارد. مقدار بارش در دوره خشکسالی به میزان ۴۷ درصد کاهش یافته اما  آبدهی ایستگاه هیدرومتری نزدیک به دریاچه کاهش بیش از ۹۵ درصدی را نشان می دهد. بر اساس نتایج این پژوهش، هر چند کاهش بارش و افزایش دما سبب کاهش مساحت دریاچه های بختگان و طشک شده، اما عوامل دیگیری نیز در این رخداد نقش دارند. بنابراین به نظر می رسد که خشکسالی اقلیمی تنها عامل خشکیدن این دریاچه ها نیست. برای تعیین نقش سایر عوامل در این پدیده مخرب، مطالعه نقش عوامل انسانی بر خشک شدن دریاچه ها پیشنهاد می گردد.

کلیدواژه ها:

دریاچه بختگان و طشک ، خشکسالی ، شاخص بارش و رواناب استاندارد

نویسندگان

مرتضی مظفری

استادیار دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران

زینب حسینی

دانشجوی کارشناسی ارشد هیدروژئولوژی، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران

الهام فیجانی

استادیار دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • باقری، محمد حسین؛ باقری، علی؛ سهولی، غلامعباس. (۱۳۹۵). تحلیل تغییرات ...
  • هاشمی تنگستانی، مجید؛ بیرانوند، سمیه. (۱۳۸۹). آشکارسازی تغییرات۳۰ساله کاربری و ...
  • حسین زاده، سید رضا؛ محمدپورقلاتی، فرزانه، پاکنژاد، فریبا. (۱۳۹۶). ارزیابی ...
  • حسینی، زینب. (۱۴۰۰). بررسی عوامل موثر بر خشک شدن دریاچه­ ...
  • لرستانی، محسن؛ بنکداری، حسین؛ آذری، آرش. (۱۳۹۶). بررسی اثر پارامترهای ...
  • رفیعی، یوسف؛ ملک محمدی، بهرام؛ آبکار، علی اکبر؛ یاوری، احمدرضا؛ ...
  • Alemayehu, T., Furi, W., & Legesse, D. (۲۰۰۷). Impact of ...
  • Amirataee, B., & Montaseri, M. (۲۰۱۷). The performance of SPI ...
  • Almodarresi, S. A., Zare, S., & Khabazi, M. (۲۰۱۴). Recognition ...
  • Arsanjani, T. J., Javidan, R., Nazemosadat, M. J., Arsanjani, J. ...
  • Assel, R. A., Quinn, F. H., & Sellinger, C. E. ...
  • Aydin, F., Erlat, E., & Türkeş, M. (۲۰۲۰). Impact of ...
  • Davraz, A., Sener, E., & Sener, S. (۲۰۱۹). Evaluation of ...
  • Esandari, H., Borji, M., Khosravi, H., Nakhaee Nejadfar, S., & ...
  • Khazaei, B., Khatami, S., Alemohammad, S. H., Rashidi, L., Wu, ...
  • Kiani, T., Ramesht, M. H., Maleki, A., & Safakish, F. ...
  • Kwak, J., Kim, S., Jung, J., Singh, V. P., Lee, ...
  • Li, F., Li, H., Lu, W., Zhang, G., & Kim, ...
  • Liu, C., Xie, G., & Huang, H. (۲۰۰۶). Shrinking and ...
  • Livada, I., & Assimakopoulos, V. (۲۰۰۷). Spatial and temporal analysis ...
  • World Meteorological Organization (۲۰۱۲). Standardized precipitation index user guide. ۱۰۹۰ ...
  • Marini, G., Fontana, N., & Mishra, A. K. (۲۰۱۹). Investigating ...
  • McFeeters, S. K. (۱۹۹۶). The use of the Normalized Difference ...
  • McKee, T. B., Doesken, N. J., & Kleist, J. (۱۹۹۳). ...
  • Mtilatila, L., Bronstert, A., Bürger, G., & Vormoor, K. (۲۰۲۰). ...
  • Sajedipour, S., Zarei, H., & Oryan, S. (۲۰۱۷). Estimation of ...
  • Shukla, S., & Wood, A. W. (۲۰۰۸). Use of a ...
  • Singh, D. K., & Singh, N. (۲۰۱۹). Drying Urban lakes: ...
  • Spinoni, J., Naumann, G., Carrao, H., Barbosa, P., & Vogt, ...
  • Teymouri, A., Ahmadpour, A., Habibi, L., Salarvandian, F. (۲۰۱۱). Determining ...
  • Wu, D., Chen, F., Li, K., Xie, Y., Zhang, J., ...
  • Zhang, J., Ding, J., Wu, P., Tan, J., Huang, S., ...
  • Zhang, J., Ding, J., Wu, P., Tan, J., Huang, S., ...
  • نمایش کامل مراجع