اولویت بندی زیرحوضه های آبخیز رود زرد استان خوزستان از نظر حساسیت به فرسایش خاک با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره
محل انتشار: فصلنامه علوم آب و خاک، دوره: 26، شماره: 3
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 109
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWSS-26-3_003
تاریخ نمایه سازی: 16 بهمن 1401
چکیده مقاله:
فرسایش خاک یکی از مهم ترین مشکلات حوضه های آبخیز در جهان و از موانع اصلی دستیابی به توسعه پایدار در کشاورزی و استفاده از منابع طبیعی است. شناسایی و اولویت بندی مناطق حساس به فرسایش خاک به منظور اجرای عملیات حفاظت آب و خاک و مدیریت منابع طبیعی در حوضه های آبخیز ضروری است. در این پژوهش به اولویت بندی خطر فرسایش خاک در ۱۲ زیرحوضه آبخیز رود زرد در سال ۱۴۰۰ با استفاده از آنالیز پارامترهای مورفومتری و روش های تصمیم گیری چندمعیاره پرداخته شده است. در این راستا ۱۱ پارامتر مورفومتری محاسبه و وزن آنها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی به دست آمد. عملیات اولویت بندی با استفاده از روش های TOPSIS، VIKOR و SAW انجام و نتایج آن با استفاده از روش های میانگین رتبه ای، کاپلند و بردا تلفیق و درنهایت اولویت بندی نهایی با مقدار فرسایش ویژه زیرحوضه ها در مدل MPSIAC مقایسه و ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین آنها برآورد شد. بر اساس نتایج، پارامترهای خطی بافت زهکشی، تراکم زهکشی و فراوانی آبراهه به ترتیب با وزن ۰/۱۶۱، ۰/۱۵۸ و ۰/۱۴۶ بیشترین تاثیر و در مقابل پارامترهای شکلی ضریب شکل، نسبت کشیدگی و ضریب گردی به ترتیب با وزن ۰/۰۴۹، ۰/۰۳۶ و ۰/۰۲۶ کمترین تاثیر را در فرسایش پذیری زیرحوضه ها داشتند. ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن بین اولویت بندی نهایی و مدل MPSIAC، به میزان ۰/۸ به دست آمد (p-value<۰.۰۱). نتایج اولویت بندی نشان داد که زیرحوضه های R۱۱، R۱۲ و R۱۰ با مساحت ۸۳/۱۹۱ کیلومتر مربع، به دلیل مقدار زیاد پارامترهای خطی، مقدار کم پارامترهای شکلی، ساختار زمین شناسی حساس به فرسایش و پوشش گیاهی ضعیف در اولویت اول تا سوم و در طبقه خیلی حساس به فرسایش خاک قرار دارند و برای اجرای اقدامات مدیریتی و عملیات آبخیزداری در اولویت هستند. نتایج کلی پژوهش نشان داد که روش های تصمیم گیری چندمعیاره و آنالیز مورفومتری ابزاری مناسب برای شناسایی مناطق حساس به فرسایش خاک هستند.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
صغری باقری
Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
محمد رضا انصاری
Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
آذین نوروزی
Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :