اسقاط حق رجوع از هبه در حقوق ایران

اصل قابل رجوع بودن هبه در حقوق موضوعه پذیرفته شده، از طرفی مالکیت متزلزل هرچند مجانی هم باشد مطلوب نیست، در این راستا بحث اسقاط حق رجوع واهب حائز اهمیت است. این موضوع در فقه امامیه و دکترین حقوقی اختلافی است و در قوانین مدونه نیز به آن پرداخته نشده؛ به همین دلیل بررسی آن ضروری است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با بکارگیری منابع معتبر فقهی و حقوقی در مقام امکان سنجی اسقاط حق رجوع از هبه است. برخی با استدلال حکم بودن رجوع از هبه و اینکه اسقاط حق رجوع منتهی به ضرر واهب می شود و نقض غرض جعل حق رجوع می باشد، مخالف صحت اسقاط حق رجوع هستند. اما در مقابل، ضمن رد ادله مخالفین و ارائه دلایل دیگری شامل قاعده اقدام، مقتضای ذات عقد هبه، اصل صحت و آزادی قراردادها، فواید اقتصادی و اینکه تنها مصلحت واهب مدنظر نیست و راهکاری برای پیشگیری از رفتارناپسند بوده و حذف تشریفات زائد را به دنبال دارد؛ می توان صحت اسقاط حق رجوع از هبه را پذیرفت. این اسقاط می تواند صریح یا ضمنی باشد و ممکن است ضمن عقد هبه یا ضمن عقد لازم دیگری یا به صورت مستقل مطرح شود.