علل، اسباب و نوع شناسی اختلافات در قراردادهای نفتی

آثار منفی بروز اختلافات بر روابط قراردادی و هزینه های طرفین به خصوص در قراردادهای نفتی در حوزه ی بالادستی، چگونگی مواجهه با اختلافات را به یکی از دغدغه های اصلی سرمایه گذاران و طرفین قراردادهای مزبور تبدیل نموده است. پیشگیری از بروز اختلافات یکی از راهکارهای موثر در این زمینه است. این مهم ممکن نیست مگر با شناخت دقیق و تبیین علل و اسباب بروز اختلافات. مطالعه ی دعاوی و آراء داوری و قضایی، بروز ریسک ها در طول اجرای قرارداد را از اصلی ترین علل پیدایش اختلافات معرفی می نماید. امری که خود ریشه در ویژگی های خاص هر قرارداد دارد. بنابراین شناسایی و تبیین این ویژگی ها اولین گام در فرآیند پیشگیری از بروز اختلافات خواهد بود. با تمرکز بر ارکان تشکیل دهنده ی یک رابطه ی قراردادی، می توان گفت عوامل پیدایش اختلاف یا مرتبط با موضوع خاص یک قرارداد یا مربوط به وضعیت خاص طرف های آن قرارداد هستند. به بیان دیگر اختلافات قراردادی یا به علل موضوعی ایجاد می شوند یا به علل شخصی. بر همین اساس علل بروز اختلافات در قراردادهای بالادستی نفتی را می توان ناشی از ویژگی های مرتبط با ماهیت این قراردادها به عنوان قراردادهای توسعه ی اقتصادی، ویژگی های مرتبط با موضوع آن ها از جمله ریسک ها و عدم قطعیت های عملیات نفتی، وسعت مکانی این پروژه ها، حساسیت های خاص اجتماعی و سیاسی نسبت به صنعت نفت، یا ویژگی های ناشی از وضعیت خاص ذینفعان این قراردادها و بازیگران متعدد آن ها دانست.