تحلیل انتقادی عوامل شکل گیری نظریه تفسیر ادبی امین الخولی

امین خولی، نواندیش مصری، قرآن را متنی ادبی و در عین حال وحیانی و مقدس می داند که باید همانند متون ادبی انسانی فهم شود. او هدف نزول را هدایت و هدف تفسیر را فهم ادبی دانسته و آن را مقدم بر تمامی فهم ها معرفی می-کند. این شیوه موجب شده وی میان قرآن پژوهان مصری و ایرانی طرفداران و منتقدانی داشته باشد. نواندیشان، وی را متعصب به سنت می دانند و سنتیان وی را به نواندیشی و سنت گریزی متهم می کنند. این چالش موجب شد مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد انتقادی، عوامل شکل گیری این نظریه را واکاوی کند. حاصل اینکه خولی تحت تاثیر ویژگی های شخصیتی، جنبش ادبی مصر و رومانتیسیسم عربی، با الهام از آراء عبده و طه حسین، از مطالعات زبان شناسی غربی و پژوهش های عهدینی بهره گرفته و در طراحی نظریه تفسیر ادبی، با درنظرداشتن آثار جاحظ، جرجانی و شاطبی، ریشه این نظریه را در اندیشه متقدمان نشان داده است. با شناسایی عوامل شکل گیری این نظریه و بعضا بیان اشکالات مرتبط با آن، زمینه برای نقد علمی و منصفانه میسر می شود.