واکنش برخی از شاخص های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام گندم (Triticum aestivum L.) به کاربرد ۶-بنزیل آمینوپورین

به ­منظور بررسی اثر محلول­پاشی سیتوکینین بر تبادلات گازی، انتقال مجدد و تخصیص مواد فتوسنتزی ارقام گندم، آزمایشی در شرایط مزرعه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول­پاشی ۶- بنزیل­آمینوپورین در دو سطح، صفر (شاهد) و ۵۰ میکرومولار و شش رقم گندم (آزادی، کرج ۳، روشن، فلات، سرداری و یاواروس) بودند که به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که محلول­پاشی سیتوکینین سبب افزایش شاخص سطح برگ ارقام مورد مطالعه شد و رقم روشن بالاترین شاخص سطح برگ را دارا بود. سرعت فتوسنتز ارقام مورد بررسی نیز با یکدیگر متفاوت بود و کاربرد سیتوکینین سبب افزایش سرعت فتوسنتز شد. محلول­پاشی سیتوکینین انتقال مجدد ارقام فلات، روشن و سرداری را افزایش و رقم آزادی را کاهش داد، ولی بر ارقام کرج ۳ و یاواروس اثر معنی­داری نداشت. تاثیر سیتوکینین بر تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه، برگ و سنبله در ارقام مورد بررسی بسیار متفاوت بود به­طوری که با کاربرد سیتوکینین، تخصیص مواد فتوسنتزی به برگ در رقم فلات کاهش و در سایر ارقام افزایش یافت، اما در مورد سنبله، تخصیص مواد به سنبله در رقم روشن کاهش و در ارقام کرج ۳ و سرداری افزایش یافت، در حالی­که بر سایر ارقام اثرگذار نبود. در مقابل، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه با محلول­پاشی سیتوکینین به­میزان ۳/۳ درصد کاهش یافت و ارقام سرداری، یاواروس و روشن بالاترین درصد تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه را دارا بودند. عملکرد ارقام کرج ۳، یاواروس و سرداری با محلول­پاشی سیتوکینین افزایش یافت، به­طوری که بیش­ترین و کم­ترین عملکرد دانه در تیمار بدون محلول­پاشی به­ترتیب در ارقام آزادی (۵۷۰۰ کیلوگرم در هکتار) و روشن (۳۱۰۰ کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد، در حالی­که در شرایط محلول­پاشی سیتوکینین، ارقام یاواروس و روشن به­ترتیب با ۶۳۰۰ و ۳۳۰۰ کیلوگرم در هکتار بیش­ترین و کم­ترین عملکرد دانه را دارا بودند. نتایج نشان داد که تاثیر سیتوکینین بر ارقام مختلف گندم و صفات مختلف، متفاوت بود، اما برای دستیابی به نتایج دقیق­تر و اطلاعات کامل­تر، پیشنهاد می­شود غلظت سیتوکینین داخلی ارقام گندم نیز مورد سنجش قرار گیرد.