بررسی دلالت های عرفانی فلسفی اثرگذار بر انتزاعی بودن هنر اسلامی با تاکید بر آرای مفسران عرفانی و سنت گرایان

هنر اسلامی یک هنر غیرواقعگراست که مفسران هنر اسلامی با رویکردهای متفاوتی که دارند برای چرایی آن تبیین هایی همسو و گاهی متباین نیز در نظر گرفته اند. صرف نظر از دلایل فقهی و تاریخی موجود، این پژوهش درنظر دارد به دلایل عرفانی فلسفی انتزاعی بودن برخی از آثار هنر اسلامی بپردازد. با روش توصیفی و تحلیلی بررسی ها نشان می دهد که در حکمت اسلامی مطابق با نظام طولی وجود و مراتب هستی ، هنر محاکات صور اعلی مراتب بالاتر وجود است که هنرمند از طریق عالم مثال(خیال منفصل )، صور بازتابی را دریافت می کند و در اثر خود به آنها موجودیت مادی می بخشد. لذا هنر اسلامی دربرگیرنده معانی متعالی است که از خلق صورت های محسوس و تک لایه طبیعت مادی حذر می نماید. بررسی آرای مفسران سنتگرای هنر اسلامی نیز نشان می دهد هنرقدسی اسلامی به دلیل تجلی حقیقت فرامادی و نمایش مثل اعلی در ذات خود به ظواهر و صورت های مادی و نقش پردازی و تقلید عین به عین با روش واقعگرایی آنچنان که در هنرهای مدرن مرسوم است برکنار است و به گونه های انتزاعی و هندسی و هنر غیرشمایل نگارانه نظیر خوشنویسی و تذهیب اقبال بیشتری نشان می دهد.