ساختار معماری و شهرسازی دوره پهلوی اول و دوم

با تغییر حکومت و شروع دوره ی پهلوی اول در سال ۴۱۳۰ خورشیدی شهرسازی ایران نیز دستخوش تحول گردید و با الهام از اندیشههای شهرسازی اروپا و اشاعه ی سبک بین الملل شهرسازی ایران نیز به سمت مدرن شدن پیش رفت. در دورهی پهلوی اول مفهوم شهر نوین در مقابل شهر سنتی ایرانی تغییر کرد؛ تخریب بافت سنتی، تشویق به شیوه ی زندگی به سبک غربی، تبدیل بازار سنتی تولیدی به بازار مصرفی، تغییر کاربری میادین به مکانی صرفا برای عبور و مرور، ایجاد طبقات شهری، توسعه ی نابرابر محلات و تبدیل شهر به عنوان نماد حکومت از نتایج شهرسازی نوین در این دوره بود. دوره ی بعدی نیز از تاثیرات این اقدامات بی بهره نماند .افزایش صنعت در کشور و اعمال نقش صنعتی به برخی از شهرها در دوره پهلوی دوم، سبب کاهش روز افزون نقش کشاورزی، خالی شدن روستاها و افزایش شدید شهرنشینی شد. این پژوهش با هدف بررسی معماری و شهرسازی دوره پهلوی اول و دوم با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است. بدین صورت که ابتدا عناصر و ویژگیهای شهرسازی و معماری در دوره پهلوی (اول و دوم ) استخراج شده است سپس عوامل خارجی موثر بر این مقوله ها این دوره استخراج شده و در نهایت یافته ها با روش تحلیل محتوا، تحلیل شده است. از نتایج این پژوهش میتوان به اقدامات پهلوی اول که شامل به صلیب کشیدن خیابانها، تخریب و بازسازی محلات و بناها، تعریض گذرها و تکه تکه کردن بافتها پرداخت و در دوران پهلوی دوم نیز افزایش شهرنشینی با افزایش ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش حاشیه نشینی، مشکلات اجتماعی، فرهنگی و ... اشاره کرد که از تبعات صنعتی شدن ناشی از مدرنیته میباشد و در نهایت میتوان گفت که شهرسازی و معماری دوره پهلوی اول و دوم به شدت تحت تاثیر تفکرات و اقدامات اروپایی بوده به طوریکه حتی در تهیه طرحهای جامع هم آنها به عنوان مشاور نقش داشته اند.