عوامل موثر بر خلاقیت بر اساس رویکرد سیستمی

خلاقیت یکی از صفات بارز انسان است که از دیرباز در جنبه های مختلف فرهنگ و تمدن مورد توجه بوده است . مرور منابع مکتوب نشان می دهد که در سده های گذشته خلاقیت امری مختص خداوند و هنرمندان تلقی می شده در حالیکه امروزه خلاقیت یکی از نیازهای مهم در تمامی ابعاد زندگی روزمره، به خصوص طراحی ، در نظر گرفته می شود. پژوهش در زمینه خلاقیت از حدود دو قرن پیش شکل گرفته و از آنجایی که در تعریف آن توافقی بین پژوهشگران وجود نداشته ، رویکردهای مختلفی در زمینه تعریف خلاقیت و شناسایی وجوه مختلف آن شکل گرفته است . مرور منابع نشان می دهد که اغلب تعاریف ابتدایی ارئه شده، دیدگاه ی فردگرایانه به خلاقیت داشته اند، اما امروزه پژوهشگران به این باور رسیدهاند که تنها در صورتی که هم متغیرهای فردی و هم محیطی به طور توامان در نظر گرفته شود، می توان تعریف جامع تری از خلاقیت ارائه داد. بر این اساس، رویکرد سیستمی در تعریف خلاقیت شکل گرفته است . در این رویکرد، علاوه بر فرد خلاق، به شرایط و ویژگی های محیطی نیز توجه می شود و تاثیر پویایی خانواده، پویایی گروهی و تاثیرات فرهنگی بر خلاقیت مطالعه می شود. چهار مدل اصلی برای بیان این رویکرد وجود دارد که شامل تئوری سیستمی خلاقیت چیک سنت میهایی (۱۹۸۸)، نظریه ترکیبی خلاقیت آمابیل (۱۹۸۹)، تئوری سرمایه گذاری خلاقیت استرنبرگ (۱۹۸۵) و الگوی اجتماعی -فرهنگی خلاقیت گلاونو (۲۰۱۰) است . در مقاله حاضر، با بررسی این چهار مدل این نتیجه حاصل شد که در همه مدلها، در مرحله اول، تاثیر ویژگی های شخصیتی و ژنتیک افراد، استعدادها، تجربیات و مهارتهای فردی همچنین انگیزه درونی آنها بر شکل گیری خلاقیت افراد مد نظر قرار گرفته است ؛ در مرحله بعد، این مدلها استدلال کردهاند که خلاقیت در خلاء اتفاق نمی افتد و محیط اجتماعی و بستر فرهنگی نیز بر نوع تفکر فرد و در نهایت خلق ایدههای جدید و خلاقانه موثر خواهد بود.