زیستگاه های کوچ نشینی کهگیلویه در دوران اسلامی (مطالعه موردی محوطه دلی یاسیر)

منطقه­ کهگیلویه به دلیل قرارگیری در بین ارتفاعات کوهستانی زاگرس جنوب غربی و سواحل جنوبی ایران از زیست ­بوم و اقلیم منحصر به فردی برخوردار است به گونه­ ای که شکل­ گیری استقرارها و شیوه­ های معماری ارتباط نزدیکی با زیست­ بوم و اقلیم منطقه داشته است. یکی از محوطه­ های تاریخی منطقه کهگیلویه، محوطه­ دلی­ یاسیر است که بر اساس منابع تاریخی محوطه ­ای از سده­ های متاخر اسلامی است که حدود هزار خانه از ترک ­ها در آنجا ساکن و کوچ­نشین بوده ­اند. در این پژوهش سعی خواهیم کرد پی ببریم که ۱) گاهنگاری محوطه تاریخی دل ی­یاسیر بر اساس شواهد باستان­ شناختی چگونه است؟ ۲) داده­ های باستان ­شناختی محوطه دلی ­یاسیر تا چه حد با زندگی کوچ نشینی و منابع تاریخی همخوانی دارند؟ تعیین گاهنگاری نسبی محوطه، بیان جزئیات معماری، مطالعه تاثیر محیط زیست بر معیشت و معماری دلی ­یاسیر و سنجش داده­ های باستان ­شناختی با زندگی کوچ نشینی معاصر از مهم ترین اهداف این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و نتایج این پژوهش با بهره بردن از داده­ های باستان­ شناختی، قوم ­نگاری و منابع نوشتاری کهن انجام شده است. مهم ترین ویژگی های معماری این محوطه استفاده از ستون های سنگی یکپارچه با پایه ستون های مربع شکل، استفاده از قلوه سنگ ها و تخته ­سنگ­ های بزرگ و کوچک به صورت خشکه ­چین برای دیوارچینی است. بر اساس مطالعه داده­ های باستان­ شناختی چون معماری، سفال های سطحی و سنگ قبرها و منابع تاریخی، محوطه دلی ­یاسیر یکی از مهم ترین محوطه­ های کوچ نشینی در سده ­های میانه و متاخر اسلامی است و داده­­ های باستان­ شناختی چون سنگ­ ساب، هاون، آسیاب و سازه­ های معماری کوچ نشینی معاصر، از مهم ترین شواهد مرتبط با زندگی کوچ نشینی و معیشت در این محوطه تاریخی است.