پاسخ گندم به باقیمانده ورمی کمپوست و کود شیمیایی در خاک

چکیده      استفاده و مدیریت بهینه ماده آلی یک جنبه مهم تولید پایدار در سیستم های زراعی است. با توجه به مقدار نسبتا کم ماده آلی در خاکهای زارعی ایران و اثرات زیست محیطی مصرف مداوم کودهای شیمیایی، مصرف توام کود شیمیایی و مواد آلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا به­منظور بررسی اثر باقیمانده ورمی­کمپوست و کود شیمیایی بر عملکرد، اجزای عملکرد و صفات کیفی گندم (Triticum aestivum L.) رقم بهار، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با ۱۱ تیمار و چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه در سال ۱۳۹۳ اجرا شد. تیمارها شامل ۱- مصرف ۵۰­ درصد NPK ، ۲- ۵۰ درصد NPK+ ­۳­ تن ورمی کمپوست در هکتار، ۳- ۵۰ درصد NPK+ ۵ تن ورمی کمپوست در هکتار، ۴- ­۵۰­­ درصد NPK+ ۷ تن ورمی کمپوست در هکتار، ۵- ۱۰۰­ درصد NPK، ۶- ۳ تن ورمی کمپوست در هکتار، ۷- ۵ تن ورمی کمپوست در هکتار، ۸- ۷ تن ورمی­کمپوست در هکتار، ۹- ۳ تن ورمی­کمپوست در هکتار+ (۱۰۰­ درصد NPK منهای عناصر غذایی موجود در ۳ تن ورمی کمپوست)، ۱۰- ۵ تن ورمی کمپوست+ (۱۰۰­ درصد NPK منهای عناصر غذایی موجود در ۵ تن ورمی کمپوست) و ۱۱- ۷ تن ورمی­کمپوست در هکتار+ (۱۰۰ درصد NPK منهای عناصرغذایی موجود در ۷ تن ورمی کمپوست) بود. نتایج نشان ­داد بیش ترین تعداد دانه در سنبله در تیمارهای ۱۱ و ۴ و کم ترین میزان آن هم در تیمارهای مصرف ۵۰­ درصد NPK  و ۳ تن ورمی کمپوست مشاهده شد. بیش ترین وزن هزار دانه با کاربرد ۷ تن ورمی­کمپوست+ (۱۰۰ درصد NPK  منهای عناصرغذایی موجود در ۷ تن ورمی کمپوست) حاصل ­شد که در مقایسه با تیمارهای ۵۰ و ۱۰۰ درصد NPK  به­ترتیب ۸۸/۱۵ و ۳۱/۶ درصد افزایش نشان ­داد. همچنین بالاترین عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیمار ۱۱ مشاهده شد. بیش ترین (۶/۹۹۸ کیلوگرم در هکتار) و کم ترین (۴/۴۰۳ کیلوگرم در هکتار) عملکرد پروتئین به ترتیب به تیمارهای  ۱۱ و ۶ تعلق داشتند. میزان فسفر، آهن، روی و منگنز دانه نیز با مصرف ورمی کمپوست در تلفیق با کود شیمیایی بهبود یافت. براساس نتایج این پژوهش، باقیمانده تیمار ۷ تن ورمی­کمپوست بعلاوی ۱۰۰ درصد NPK  منهای عناصرغذایی موجود در ۷ تن ورمی کمپوست کمیت و کیفیت دانه گندم را نسبت به سایر تیمارها بهبود بخشید.