مروری بر عوامل اجتماعی- اعتقادی و فرهنگی موثر بر فرزندآوری

مقدمه: فرزندآوری به مثابه یک پدیده اجتماعی از سوی عوامل متعدد و متنوعی تحت تاثیر قرار میگیرد. این عوامل شامل دستهای از مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روانشناختی، سیاسی و.. است. در ده های اخیر، تغییرات جمعیتی از جمله بحث های حائز اهمیت در جامعه بوده است، کاهش زاد و ولد از عوامل مهمی است که ساختار جمعیت را به طرز چشمگیری تغییر داده و تمایل به فرزندآوری را تحت تاثیر قرار داده است؛ در سالهای اخیر کاهش رشد جمعیت و موالید در ایران بسیار تامل برانگیز بوده است و از آنجا که جمعیت هر کشور نمادی از توانمندی های اقتصادی، فرهنگی سیاسی هر کشور است ، توجه به تغییرات جمعیت و مقوله فرزندآوری بسیار حائز اهمیت و حیاتی است. روش کار: یک جستجوی جامع در پایگاههای فارسیزبان اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی((SID ، اطلاعات نشریات کشور((Mag Iran ، مرجع دانش((Civilica ، بانک مقالات پزشکی ایران((Iran Medical Articles Bank ، پرتال جامع علوم انسانی، و پایگاه مجلات تخصصی نور و پایگاههای انگلیسیزبان (Scopus، Pub med، Web of Science)انجام شد. موتور جستجوی Google Scholar بهصورت انگلیسی و فارسی مورد جستجو قرار گرفت. با استفاده از اصطلاحنامه Mesh از اصطلاحات نزدیک به child - bearing ، childbearing desire، socio-religious factors، cultural factors، Iran , Social Factorو سایر کلید واژه های مرتبط در بازه زمانی March ۲۰۲۰الیDecember ۲۰۲۲ جستجو گردید یافته ها: عوامل اجتماعی و تغییرات فرهنگی از مهم ترین تغییراتی است که جامعه ایران به ویژه در سال های پس از جنگ با آن مواجه بوده و ممکن است نقش بسزایی در کاهش فرزندآوری داشته باشد، به طور کلی، برخی از مطالعات در مورد کاهش فرزندآوری تاثیر متغیرهایی مانند افزایش سطح تحصیلات، استقلال زنان، برابری جنسیتی، فردگرایی، مصرف رسانه و مسایل فرهنگی را تایید کرده است.به نظر می رسد، در این رابطه می توان به سبک زندگی مدرن، توسعه رسانه های جمعی، فرهنگ مصرف گرایی، تمایل به ادامه تحصیل و اشتغال زنان ، تمایل به مهاجرت به خارج کشور ، تغییر الگوهای رفتار ازدواج و زناشویی و همچنین تغییرات از جمع گرایی به فردگرایی به عنوان دلایل فرهنگی کاهش فرزندآوری اشاره کرد. از سویی دیگر تغییرات مربوط به ارزش خانواده و مسائل فرهنگی و پایبندی به ارزشهای جهانی از عوامل موثر در گرایش به فرزندآوری است. تغییرات فرهنگی و تغییر در سبک های زندگی و تمایل به زندگی فردی، افزایش میزان طلاق در کنار تغییر در سبک زندگی خانوادگی ، تاثیر هنجارهای اجتماعی در فرزندآوری را کاهش داده که این امر نقش قطعی در ساختار جمعیت، از جمله فرزندآوری داشته است. علاوه بر این از عوامل فرهنگی موثر دیگر در گرایش به فرزندآوری، باورها و گرایش های دینی است. به نقل از »دورکیم« در جوامع ساده تر، دین در خود جامعه نهاده شده است و به نظر میرسد که در خانواده های گسترده، مذهب باعث وفاداری زوجین به یکدیگر می شود؛ و اگر در جامعه ای به دلیل تغییرات سبک و فرهنگی و کمرنگ شدن نفوذ اعتقادات مذهبی در جوامع ، طبیعی است که میزان باروری که علاقه به آن جزو موارد مهم و قابل توجه در مذاهب