حقوق انسانی و شهروندی زندانیان

ارزش بالای انسان و کرامت او به عنوان مهمترین ارزش حیات آدمی، در همه ابعاد زندگی، حقی بنیادین برای انسان آزاد محسوب میشود،انسان دربند و زندانی نیز باید از حقوق اولیه و بنیادین و کرامت انسانی برخوردار گردد. یکی از مهمترین برنامه های تحولی در قوه قضائیه »تامین حقوق زندانیان و حفظ کرامت و شان انسانی« آنهاست. در این راستا سازمان زندانها در بخشنامه ای مواردی را متذکر شده که مجریان قانون باید همه ی حقوق شهروندی متهمان و مجرمان را رعایت کنند. عدم رعایت حقوق زندانیان و نقض قوانین و مقررات مربوط به این حوزه توسط زندانبانان به معنی اعمال مجازاتی بیش از مجازات قانونی و مورد حکم در مورد زندانی است و در مواردی می تواند واجد عنوان مجرمانه باشد.به صرف بخشنامه نویسی و حتی قانونگذاری نمی توان امیدوار به رعایت تمام و کمال حقوق زندانیان در بازداشتگاه ها و زندان های کشور شد.همچنین عدم رعایت و اجرای بخش نامه مذکور، از وجود نقص در سازمان زندانها حکایت دارد. نقصی که چاره آن تاکید و نظارت براجرای بخش نامه صادره می باشد که در قوانین ذکر شده ولی خبری از اجرای آن و رعایت حقوق بنیادین زندانیان نیست. آنچه که در این میان اهمیت دارد، آشنا کردن زندانیان و زندانبانان نسبت به حقوقی است که در این بخشنامه مورد تشریح قرار گرفته است؛ یعنی از یک سو زندانی باید بداند که از چه حقوقی در دوره بازداشت و حبس برخوردار است تا بتواند در مواقع لازم، با مطالبه گری مانع از تضییع حقوق خویش شود و از طرفی دیگر زندانبانان نیز باید به طور کامل با حقوق زندانیان به طور کامل آشنا بوده و آموزش های لازم در این زمینه به آنها داده شود. در این پژوهش ، با تکیه بر حقوق بنیادین زندانیان و استانداردهای جهانی رفتار با زندانیان، به شیوه توصیفی-تحلیلی، به نحوه ی اجرا و نظارت حقوق مزبور در ایران پرداخته شده است.