ارزیابی مصرف آب بخش کشاورزی و تاثیر افزایش ضریب خودکفایی محصولات زراعی بر بیلان منفی آب کشور

برآورد مصرف آب بخش کشاورزی براساس مبانی غیردقیق، موجب سیاست گذاری­ های غیرواقع بینانه، بارگزاری­ های بیشتر و تشدید بحران آب موجود کشور می شود. دراین راستا، استفاده از داده و اطلاعات وسیع­تر- بخصوص بیلان منابع آب که کمتر مورد توجه بوده است- می­تواند در تدقیق این برآورد موثر باشد. در این تحقیق، با توسعه چارچوبی که براساس گروه بندی محصولات کشاورزی و مفهوم «ردپای آب» است، این مهم دنبال شد. در چارچوب پیشنهادی، یک مدل بهینه ­سازی نیز درنظر گرفته شد که تبعات سیاست­ های بالادستی در خصوص افزایش ضریب خودکفایی محصولات کشاورزی را بر بیلان آب کشور در بهینه ­ترین شکل مدیریتی مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس در دوره آماری مورد بررسی، مصرف بخش کشاورزی برای سال ۱۳۹۷ حدود ۶۴ میلیارد مترمکعب برآورد شد که همراه با تراز ۵/۵- میلیارد مترمکعب است. همچنین، اهداف برنامه ششم توسعه درخصوص افزایش تولید سه گروه محصول دانه­ های روغنی، گیاهان قندی و ذرت دانه­ ای که به ترتیب ۳/۲، ۱/۴ و ۳/۲ برابر تولید آن در سال ۱۳۹۷ بوده، در ۳ سناریوی مدیریتی ارزیابی شد. نتایج نشان داد، با گسترش سطح کشت فعلی برای حصول این اهداف، تراز آب کشور تا ۱۲/۵- میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت. با این پیش فرض و ۳۰ درصد کاهش سبزیجات و میوه­ های جالیزی، تراز به ۱۰/۵- و در بهینه­ ترین الگوی تولید محصولات در استان­ها به ۸/۵- میلیارد مترمکعب خواهد رسید. آنچه آمد، زیرساختی برای برآورد مصرف آب بخش کشاورزی، کاهش عدم قطعیت­ ها و تبیین تبعات افزایش ضریب خودکفایی بر بیلان منابع آب بود، با این حال همچنان ارتقاء آن لازم به پیگیری است.