ریشه زایی قلمه های نیمه خشبی سیاه گیله (Vaccinium arctostaphylos L.) تحت تاثیر هورمون ایندول-۳- بوتیریک اسید و باکتری های محرک رشد

سابقه و هدف: سیاه گیله (Vaccinium arctostaphylos L. ) درختچه ای است جنگلی که نقش بسیار زیادی در شکل گیری، تکامل و بهبود ساختار توده های جنگلی راش دارد. در حال حاضر جمع آوری و برداشت بی رویه میوه این گونه (به دلیل خواص دارویی و ارزش اقتصادی بالا) حتی قبل از رسیدن کامل میوه به صورت نارس در منطقه مورد مطالعه، موجودیت این گونه را به خطر انداخته است. این گونه سخت ریشه زا است و از این رو تکثیر آن با روش های متداول غیر جنسی تقریبا امکان پذیر نمی باشد. هدف از این تحقیق، تعیین تاثیر اکسین و مایه زنی باکتری های محرک رشد بر ریشه زایی و صفات رویشی قلمه های سیاه گیله است.مواد و روشها: قلمه های نیمه خشبی سیاه گیله در اواخر مردادماه از رویشگاه طبیعی این گونه (جنگل سوها) واقع در جنوب شرقی جنگل فندقلوی اردبیل جمع آوری و پس از شستشوی سطحی با آب با محلول قارچ کش بنومیل با غلظت دو در هزار به مدت ۱۵دقیقه ضدعفونی سطحی شدند. به منظور تحریک تولید ریشه، در قسمت تحتانی قلمه ها با استفاده از چاقو، روی پوست یک بریدگی به صورت مورب به-طول یک سانتی متر و ضخامت دو میلی متر ایجاد شد و با غلظت های صفر، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ ، ۳۰۰۰ و ۴۰۰۰ میلی گرم در لیتر ایندول -۳- بوتیریک اسید تیمار و سپس با باکتری هایPseudomonas putida STRAIN ۱۶۹ وEnterobacter cloacae STRAIN ۳ به صورت مجزا و ترکیبی مایه زنی شدند. قلمه ها در بستر کاشت مخلوط ماسه- پرلیت (۱:۱) در گلخانه در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد کاشته شدند و ۹۰ روز پس از کاشت، صفات کالوس زایی، ریشه زایی، تعداد ریشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه، سطح برگ و ارتفاع نهال اندازه گیری شدند.یافته ها: در قلمه های شاهد (بدون تیمار هورمون ایندول-۳- بوتیریک اسید و باکتری) و قلمه هایی که در غلظت ۵۰۰ میلی گرم در لیتر هورمون ایندول -۳- بوتیریک اسید همراه با و بدون باکتری P. putida و E. cloacae تیمار شده بودند، کالوس زایی و ریشه زایی انجام نشد. بیشترین مقدار کالوس زایی (۲/۵۰ درصد)، ریشه زایی(۱/۴۱ درصد)، تعداد ریشه (۲۲/۳ عدد) ، طول ریشه (۵۵/۳ سانتی متر)، وزن خشک ریشه (۳۵۸/۰ گرم)، حجم ریشه (۷۹/۱ سانتی متر مکعب)، سطح برگ (۸۸/۸ سانتی متر مربع) و ارتفاع نهال (۰۷/۱۴ سانتی متر) در ترکیب تیمار غلظت ۳۰۰۰ میلی گرم در لیتر ایندول-۳- بوتیریک اسید و مایه زنی تلفیقی با دو باکتری مشاهده گردید. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد سیاه گیله از گونه های سخت ریشه زا به شمار می رود و کاربرد ایندول-۳- بوتیریک اسید برای ریشه-زایی قلمه های نیمه خشبی آن ضروری است. برای تکثیر رویشی آن از قلمه های نیمه خشبی جمع آوری شده در مرداد ماه، تیمار با هورمون ایندول -۳- بوتیریک اسید ( غلظت ۳۰۰۰ میلی گرم در لیتر) همراه با مایه زنی ترکیبی دو باکتری P. putida و cloacae. E پیشنهاد می-گردد.