معانی مختلف «طنز» در ادب فارسی معاصر و ارتباط مصداقی آنها

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 120

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LIAR-14-3_004

تاریخ نمایه سازی: 19 فروردین 1402

چکیده مقاله:

واژه «طنز» در ادبیات فارسی معانی مختلفی را القا می کند. معنای اولیه این واژه در فارسی، تمسخر یا معنایی نزدیک به آن است. طنز در دوره معاصر «اصطلاحی ادبی» است که تعریفی متفاوت با شوخی دارد. هدف این پژوهش بررسی معانی طنز در منابع تخصصی، فرهنگ ها و کتاب های مرتبط در ادبیات معاصر برای یافتن تعریفی دقیق یا نزدیک به مفهوم آن است. پرسش پژوهش آن است که «در برابر اصطلاح طنز چه معنا یا معانی ای منظور شده است؟ آیا می توان تعریف روشن و یگانه ای برای طنز در ادب فارسی معاصر در نظر گرفت و چه متنی مصداق طنز است؟». یافته های این پژوهش نشان می دهد معانی مختلفی که «طنز» پیدا کرده است، ارتباط و هم پوشانی مصداقی با هم دارند و همین موضوع باعث شده است که نتوان تعریفی واضح و روشن برای اصطلاح طنز یا کاربرد یگانه ای برای آن یافت. برپایه معانی این اصطلاح در ادب فارسی معاصر، طنز در معنی تمسخر (و طیف معنایی نزدیک به آن)، شوخی (و طیف معنایی نزدیک به آن) و در معنی اصطلاحی ادبی را می توان سه راس مثلثی دانست که هر متن ادبی حامل شوخی، طنز و تمسخر با توجه به نسبتی که با هریک از این معانی دارند در جایی از این مثلث قرار می گیرد.

نویسندگان

محمد حسین روان بخش

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

محمود مهرآوران

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آرین پور، یحیی (۱۳۸۷). از صبا تا نیما، تهران: زوار، ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۰۵ ق). لسان العرب، بیروت: ...
  • احمدی، بابک (۱۳۹۶). تاویل و ساختار متن، تهران: مرکز، چاپ ...
  • استات، اندرو (۱۳۸۹). کمدی، ترجمه بابک تبرایی، تهران: چشمه ...
  • اسلامی ندوشن، محمدعلی (۱۳۶۳). روزها، تهران: یزدان ...
  • اصلانی، محمدرضا (۱۳۸۴). فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: کاروان ...
  • ایران زاده، نعمت الله؛ زارع بنادکوکی، نجمه (۱۳۹۱). «شگردهای طنزساز ...
  • (۱۳۹۳). «سبک کنایی "دو کلمه حرف حساب" کیومرث صابری»، ادبیات ...
  • (۱۳۹۳). «شگرد واژه سازی در دو کلمه حرف حساب کیومرث ...
  • ایزوتسو، توشیهیکو (۱۳۹۴). مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن مجید، ترجمه ...
  • بهار، محمدتقی (۱۳۸۷). دیوان، تهران: نگاه ...
  • بهزادی اندوهجردی، حسین (۱۳۸۷). طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: ...
  • بیرز، آمبروز (۱۳۸۵). فرهنگ شیطان، ترجمه رضی هیرمندی، تهران: فرهنگ ...
  • پارسی نژاد، کامران (۱۳۸۱). «درباره طنز»، ادبیات داستانی، شماره ۶۳، ...
  • پاینده، حسین (۱۳۹۴). نقد ادبی و دموکراسی، تهران: نیلوفر، چاپ ...
  • پزشک زاد، ایرج (۱۳۸۴). طنز فاخر سعدی، تهران: شهاب، چاپ ...
  • پلارد، آرتور (۱۳۸۳). طنز، ترجمه سعید سعیدپور، تهران: مرکز، چاپ ...
  • جوادی، حسن (۱۳۸۴). تاریخ طنز در ادب فارسی، [بی جا]: ...
  • الجوهری، ابونصر (۱۴۰۷ ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، ...
  • حافظ (۱۳۹۵). دیوان، به سعی سایه، تهران: کارنامه، چاپ پانزدهم ...
  • خراسانی، میرزا حبیب (۱۳۸۴). دیوان، به سعی علی حبیب، تهران: ...
  • خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۸۵). حافظ، حافظه ماست، تهران: قطره، چاپ سوم ...
  • خیام، عمر بن ابراهیم (۱۳۹۰). رباعیات، تهران: بوکتاب ...
  • داد، سیما (۱۳۷۸) فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید، چاپ چهارم ...
  • زارع بنادکوکی، نجمه (۱۳۹۰). بررسی طنزهای دو کلمه حرف حساب ...
  • (۱۳۹۰). یکی به نعل، یکی به میخ، تهران: سوره مهر ...
  • الزبیدی، سید محمدمرتضی (۱۴۱۴ ق). تاج العروس من جواهر القاموس، ...
  • سلیمانی، محسن (۱۳۹۱). اسرار و ابزار طنزنویسی، تهران: سوره مهر ...
  • سوزنی سمرقندی (۱۳۳۸). دیوان، به تصحیح ناصرالدین شاه حسینی، تهران: ...
  • شاپور، پرویز (۱۳۷۱). گزینه کاریکلماتور، تهران: مروارید ...
  • شاملو، احمد (۱۳۸۵). مجموعه آثار؛ دفتر یکم: شعرها، تهران: نگاه ...
  • شرتونی، سعید (۱۳۵۸). اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۸۵). این کیمیای هستی، به کوشش ولی ...
  • (۱۳۷۶). هزاره دوم آهوی کوهی، تهران: سخن ...
  • شمیسا، سیروس (۱۳۸۶). بدیع، تهران: میترا. ...
  • (۱۳۸۴). کلیات سبک شناسی، ویرایش دوم، تهران: میترا ...
  • صفای اصفهانی (۱۳۳۷). دیوان اشعار، به اهتمام احمد سهیلی خوانساری، ...
  • صلاحی، عمران (۱۳۸۳). گزینه اشعار طنزآمیز، تهران: مروارید ...
  • ظهیری سمرقندی، محمد (۱۳۳۳). سندباد نامه، تهران: خاور و ابن ...
  • عبید زاکانی (۱۳۷۹). کلیات اشعار، تصحیح پرویز اتابکی، تهران: زوار، ...
  • عوفی، سدیدالدین محمد (۱۳۷۱). جوامع الحکایات و لوامع الروایات، تصحیح ...
  • فراهانی، ادیب الممالک (۱۳۱۲). دیوان کامل، تدوین وحید دستگردی، تهران: ...
  • فرای، نورتروپ (۱۳۹۱). تحلیل نقد، ترجمه صالح حسینی، تهران: نیلوفر، ...
  • فرخزاد، فروغ (۱۳۴۸). تولدی دیگر، تهران: مروارید ...
  • فولادی، علیرضا (۱۳۸۶). طنز در زبان عرفان، قم: آفرینه ...
  • قوام، ابوالقاسم؛ تجبر، نیما (۱۳۸۹). «واژه طنز چگونه و از ...
  • کریچلی، سیمون (۱۳۸۴). در باب طنز، ترجمه سهیل سمی، تهران: ...
  • کی یرکگور، سورن (۱۳۹۵). مفهوم آیرونی با ارجاع مدام به ...
  • گرین، ویلفرد و دیگران (۱۳۸۵). مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه ...
  • مدرسی، فاطمه (۱۳۹۰). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه های ادبی، ...
  • مشرف، مریم (۱۳۸۷). شیوه نامه نقد ادبی، تهران: سخن ...
  • معزی، محمد بن عبدالملک (۱۳۱۸). دیوان، به سعی عباس اقبال، ...
  • مکاریک، ایرنا ریما (۱۳۹۳). دانشنامه نظریه های ادبی معاصر، ترجمه ...
  • ملک پور، جمشید (۱۳۸۵). ادبیات نمایشی در ایران، تهران: توس، ...
  • منوچهری دامغانی (۱۳۴۷). دیوان، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: ...
  • موریل، جان (۱۳۹۲). فلسفه طنز، ترجمه محمود فرجامی و دانیال ...
  • (۱۳۹۴). فلسفه شوخی (از دانشنامه فلسفه استنفورد)، ترجمه غلامرضا اصفهانی، ...
  • موکه، داگلاس کالین (۱۳۹۵). آیرونی، ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز، ...
  • مولوی (۱۳۸۷). مثنوی، تصحیح محمد استعلامی، تهران: سخن، چاپ نهم ...
  • مولوی، جلال الدین محمد (۱۳۹۰). فیه مافیه، تصحیح بدیع الزمان ...
  • مهرآوران محمود؛ روان بخش، محمدحسین (۱۳۹۹). «متن شناسی طنز»، پژوهش ...
  • میر، مستنصر (۱۳۸۷). ادبیات قرآن، ترجمه محمدحسن محمدی مظفر، قم: ...
  • ناصرخسرو قبادیانی (۱۳۵۷). دیوان اشعار، به اهتمام مجتبی مینوی و ...
  • نظامی گنجه ای (۱۳۱۳). لیلی و مجنون، تصحیح وحید دستگردی، ...
  • ولک، رنه (۱۳۸۸). تاریخ نقد جدید، ترجمه سعید ارباب شیرانی، ...
  • هاتف اصفهانی، احمد (۱۳۶۲). کلیات دیوان، تصحیح محمد عباسی، تهران: ...
  • نمایش کامل مراجع