معانی ثانویه امر در اشعار اقبال لاهوری

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 166

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LIAR-14-3_006

تاریخ نمایه سازی: 19 فروردین 1402

چکیده مقاله:

علامه اقبال لاهوری، شاعر اندیشمند مسلمان، شاعری را همسنگ و هم پایه پیامبری می داند؛ او شاعر را پیشوا و راهنما و شعر را وسیله ای برای بیان حقیقت، هدایت انسان ها و ترغیب آنها به بیداری و حرکت به شمار می آورد. به سبب تاکید اقبال بر وجه ارشادی و ترغیبی کلام، در عین توجه به فصاحت و بلاغت الفاظ و معانی شعر و از آنجا که آشکارترین نمود نقش ترغیبی زبان در وجه امری کلام است، در این پژوهش به چگونگی کارکرد معانی ثانویه امر در شعر اقبال توجه شد. روش کار، شناسایی معانی ثانویه امر در شعر شاعر، دسته بندی بسامدی و تحلیل شواهد بر مبنای ارتباط دوسویه گوینده و مخاطب است. اهمیت پژوهش در توجه به کارکرد زبان و شیوه های ابلاغ پیام در شعر اقبال لاهوری، با توجه به مناسبات دوسویه شاعر و مخاطبان اوست. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد از مجموع هفتصد و هفتاد کاربرد امر در معانی ثانویه، در پنجاه درصد شواهد، امر در معنی تحذیر و تنبه و ارشاد مخاطب آمده و شاعر ازنظر دانش و آگاهی در جایگاه برتری نسبت به مخاطب قرار گرفته است. در سی و پنج درصد شواهد، شاعر با مخاطب هم پایه خود سخن می گوید و بیشترین معنای ثانویه جملات امر در این ارتباط برابر، ترغیب مخاطب است. جایگاه فرودست شاعر در مقابل مخاطب، فقط آنجا دیده می شود که روی سخن شاعر با خداوند یا مخاطب غایب و مجازی است و امر در معنای دعا یا تمنا به کار رفته است.

کلیدواژه ها:

اقبال لاهوری ، علم معانی ، معانی ثانویه امر ، سلسله مراتب گوینده و مخاطب

نویسندگان

محمدصادق بصیری

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

نجمه حسینی سروری

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

علی جهانشاهی افشار

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابوعلی الحسن بن رشیق القیروانی الازدی (۱۹۸۱م،۱۴۰۱ق). العمده فی محاسن ...
  • اسلامی ندوشن، محمدعلی (۱۳۸۱). دیدن دگرآموز، شنیدن دگرآموز: برگزیده اشعار ...
  • اقبال، جاوید (۱۳۷۲). زندگی و افکار علامه اقبال لاهوری، ترجمه ...
  • اقبال لاهوری، محمد (۱۳۸۲). کلیات اشعار، به کوشش اکبر بهداروند، ...
  • (۱۳۶۸). نامه ها و نگاشته های اقبال لاهوری، به کوشش ...
  • اکرم، سید محمد (۱۹۸۲ م). اقبال در راه مولوی، لاهور: ...
  • بهار، محمدتقی (ملک(الشعرا). دیوان اشعار، جلد ۲، تهران: امیرکبیر ...
  • تجلیل، جلیل (۱۳۶۹). معانی و بیان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی ...
  • تفتازانی، مسعود بن عمر (۲۰۱۳ م، ۱۴۳۴ ق). المطول، تحقیق ...
  • جرجانی، شیخ عبدالقادر (۱۳۸۳). دلائل الاعجاز فی القرآن، ترجمه سید ...
  • حقیقت، عبدالرفیع (۱۳۵۷). اقبال شرق، [بی جا]: بنیاد نیکوکاری نوریانی ...
  • الدیباجی، سید ابراهیم (۱۳۸۵). بدایه البلاغه، تهران: سمت، چاپ سوم ...
  • ذبیح پور، سیده فاطمه؛ باقری خلیلی، علی اکبر؛ حق جو، ...
  • رجایی، محمدخلیل (۱۳۵۹). معالم البلاغه، شیراز: دانشگاه شیراز، چاپ ۳ ...
  • ریاض، محمد (۱۳۹۷). اقبال لاهوری و دیگر شعرای فارسی گوی، ...
  • ریاض، محمد (۱۳۵۰). «علامه اقبال لاهوری و سعید حلیم پاشا»، ...
  • الزمخشری، ابی القاسم جارالله محمود بن عمر (۲۰۰۹ م‑۱۴۰۳۰ق). الکشاف ...
  • ساکت، محمدحسین (۱۳۸۵). ماهتاب شام شرق (گزاره و گزینه اندیشه ...
  • سراج الدین علی خان آرزو (۱۳۸۱). عطیه کبری موهبت عظمی، ...
  • سعیدی، سید غلامرضا (۱۳۷۰). اندیشه های اقبال لاهوری، به همت ...
  • السکاکی، یوسف بن محمد بن علی (۱۹۷۸ م، ۱۴۰۷ ق). ...
  • سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان (۱۹۷۴ م، ۱۳۹۴ ق). الاتقان فی ...
  • شادروان، حسن (۱۳۷۱). اقبال شناسی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی ...
  • شفیعیون، سعید (۱۴۰۰). «فخریه در ادب فارسی»، جستارهای نوین ادبی، ...
  • شمیسا، سیروس (۱۳۸۶). معانی، چاپ نخست از ویراست دوم، تهران: ...
  • شوقی ضیف (۱۳۸۳). تاریخ و تطور علوم بلاغت، ترجمه محمدرضا ...
  • شهبازی، اصغر (۱۴۰۰). «بررسی معنایی منظوری گزاره های امری در ...
  • شیمل، آنه ماری (۱۳۸۳). افسانه خوان عرفان، ترجمه قاسم نظری، ...
  • صفوی، کوروش (۱۳۷۳) از زبان شناسی به ادبیات، جلد ۱ ...
  • عبدالعزیز عتیق (۲۰۰۹ م، ۱۴۳۰ ق). علم المعانی، بیروت: دار ...
  • عرفانی، عبدالحمید (۱۳۳۲). رومی عصر، تهران: کانون معرفت ...
  • علوی مقدم، محمد (۱۳۷۲). در قلمرو بلاغت، مشهد: آستان قدس ...
  • القزوینی الشافعی، محمد بن علدالرحمن بن عمر (۱۹۹۳ م، ۱۴۱۴ ...
  • کاردانی، چنور؛ مالمیر، تیمور (۱۳۸۸). «بررسی نقش های معنایی جملات ...
  • کزازی، میرجلال الدین (۱۳۷۳). زیباشناسی سخن پارسی، تهران: نشر مرکز، ...
  • گروه نویسندگان (۱۳۸۸). موج زخودرسته (مجموعه مقالات همایش بین المللی ...
  • مازندرانی، محمدهادی بن محمدصالح (۱۳۷۶). انوارالبلاغه، به کوشش محمدعلی غلامی ...
  • ماهیار، عباس؛ افضلی راد، رحیم (۱۳۹۳) «بررسی اغراض ثانویه جملات ...
  • محمدی، معصومه (۱۳۹۰). «بررسی و تحلیل نقش امر و نهی ...
  • موتمن، زین العابدین (۱۳۳۲). شعر و ادب فارسی، تهران: کتابخانه ...
  • ناشر، عبدالحسین (حسام العلما آق اولی) (۱۳۱۵). دررالادب، [بی جا]: ...
  • نحله، محمود احمد (۱۹۹۰ م، ۱۴۱۰ ق). فی البلاغه العربیه: ...
  • الهاشمی، احمد (۱۹۶۰). جواهرالبلاغه فی المعانی و البیان و البدیع، ...
  • هاتفی اردکانی، غلام رضا؛ ایزدیار، محسن (۱۳۹۹). «بررسی معانی ثانوی ...
  • همایی، جلال الدین (۱۳۷۳). معانی و بیان، به کوشش ماهدخت ...
  • یوسفی، غلامحسین (۱۳۶۹) چشمه روشن، تهران: علمی ...
  • نمایش کامل مراجع