اعتبارسنجی روایات تفسیری فریقین در توسل حضرت یوسف ع به زندانی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 127

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CHSRJ-9-17_010

تاریخ نمایه سازی: 21 فروردین 1402

چکیده مقاله:

در جوامع روایی و تفسیری، ذیل آیه ۴۲ سوره یوسف، روایاتی پیرامون توسل یوسف ع به زندانی و در نتیجه فراموشی یاد خدا و عقوبت ایشان با طولانی شدن حبس بیان شده است. تعاضد مضمونی آنها با یکدیگر و طرق متعددشان می تواند تا حدودی بیانگر صحت سندی و مضمونی واقعه مذکور باشد؛ در حالی که بررسی اسانید و متون این روایات نشان می دهد هیچ کدام قابل استناد نیستند و عمده آنها دچار ضعف سند بوده و از مشکلات محتوایی برخوردارند. این روایات از لحاظ سندی موقوف، مقطوع، منقطع، مرفوع، مرسل و معلق بوده، یا دارای راویان ضعیف یا مجهول می باشند. متن آنها نیز با آیات قرآن در تضاد هستند و در آنها مطالب اختلافی، شاذ، غیر قابل قبول و دور از ذهن وجود دارد. همچنین در مقابل آنها روایات متعارض دیده می شود که تفسیر صحیحی از آیه ارائه کرده است. به نظر می رسد ریشه این روایات به کعب الاحبار برسد؛ زیرا او نسبت به بقیه راویان از قدمت بیشتری برخوردار است. بنابراین بعد از او راویان دیگر و جاعلان حدیث به نقل روایت او و شاخ وبرگ دادن به آن پرداخته اند. وجود مشابهت بسیار بین روایات این جریان با یکدیگر، این نظریه را تقویت می کند. البته باید گفت در کتاب مقدس نیز از این جریان خبری نیست. پس این روایت از جمله اسرائیلیاتی است که ریشه ای در کتاب مقدس ندارد و کعب الاحبار آن را از کتاب مقدس دریافت نکرده است.

نویسندگان

مرتضی قاسمی حامد

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ...
  • آرام، محمدرضا، «بررسی داستان حضرت یوسف ع در تفاسیر قرآن ...
  • آلوسی، محمود بن عبدالله، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ...
  • ابن ابی الدنیا، عبدالله بن محمد، العقوبات، بیروت: دارابن حزم، ...
  • ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، عربستان: ...
  • ابن ابی زمنین، محمد بن عبدالله، تفسیر القرآن العزیز، قاهره: ...
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، ...
  • ابن حبان، محمد بن حبان، صحیح ابن حبان بترتیب ابن ...
  • ابن حجر عسقلانی، تقریب التهذیب، حلب: دارالرشید، ۱۴۰۶ق ...
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، هند: مطبعه ...
  • ابن حنبل، احمد بن محمد، الزهد، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق ...
  • ابن داود حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، تهران: ...
  • ابن سیده، علی بن اسماعیل، المحکم والمحیط الاعظم، بیروت: دارالکتب ...
  • ابن عادل، عمر بن علی، اللباب فی علوم الکتاب، بیروت: ...
  • ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر ...
  • ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب ...
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، مکه: دارطیبه، ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارصادر، ۱۴۱۴ق ...
  • ابوشهبه، محمد بن محمد، الاسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفسیر، قاهره: ...
  • ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ...
  • ایروانی، جواد، «داستان یوسف پیامبر ص، اسوه های عملی و ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، دمشق: دارطوق النجاه، ۱۴۲۲ق ...
  • برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ق ...
  • بغدادی، علی بن محمد، لباب التاویل فی معانی التنزیل، بیروت: ...
  • بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل، مکه: دارطیبه، ۱۴۱۷ق ...
  • بوصیری، احمد بن ابی بکر، اتحاف الخیره المهره بزوائد المسانید ...
  • بیهقی، احمد بن حسین، الزهد الکبیر، بیروت: موسسه الکتب الثقافیه، ...
  • ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن، ...
  • جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغه وصحاح العربیه، بیروت: ...
  • حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالکتب ...
  • حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر، بی تا ...
  • حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، قم: دارالذخائر، ۱۴۱۱ق ...
  • خطیب شربینی، محمد بن احمد، السراج المنیر، قاهره: مطبعه بولاق، ...
  • ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت: ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دارالقلم؛ ...
  • راوندی، سعید بن هبهالله، قصص الانبیاء، مشهد: بنیاد پژوهش های ...
  • رشیدرضا، محمد، تفسیر المنار، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب، ۱۹۹۰م ...
  • رهبری، حسن، «یوسف ع، رزم آزمای معرکه نفس»، مجله پژوهش ...
  • سمرقندی، نصر بن محمد، بحر العلوم، بی جا، بی نا، ...
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، الدر المنثور فی تفسیر الماثور، ...
  • شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، دمشق، دارابن کثیر؛ بیروت: ...
  • شیبانی، اسحاق بن مرار، کتاب الجیم، قاهره: الهیئه العامه لشئون ...
  • صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغه، بیروت: ...
  • صالحی نجف آبادی، نعمت الله، جمال انسانیت یا تفسیر سوره ...
  • صنعانی، عبدالرزاق بن همام، تفسیر القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق ...
  • طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات ...
  • طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: ...
  • طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف: مکتبه المرتضویه، ۱۳۵۶ق ...
  • طوسی، محمد بن حسن، رجال الشیخ الطوسی، قم: دفتر انتشارات ...
  • عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران: چاپخانه علمیه، ۱۳۸۰ق ...
  • فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: دارالهجره، ۱۴۰۹ق ...
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق ...
  • قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، ریاض: دارعالم الکتب، ...
  • قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، ۱۴۰۴ق ...
  • کلاباذی، محمد بن ابی اسحاق، بحر الفوائد، بیروت: دارالکتب العلمیه، ...
  • کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید، ترجمه: فاضل خان ...
  • مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ...
  • مظهری، محمد ثناءالله، التفسیر المظهری، پاکستان: مکتبه رشدیه، ۱۴۱۲ق ...
  • معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، قم: تمهید، ۱۳۸۰ش ...
  • میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الاسرار وعده الابرار، تهران: ...
  • نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ...
  • نعیم آبادی، حسین، «بررسی حوادث مربوط به یوسف ع و ...
  • نفیسی، شادی، و میرهاشمی، فاطمه سادات، «هم یوسف در پرتو ...
  • نمایش کامل مراجع