پویشی در «تمایز جرم سیاسی از جرم امنیتی»؛ تحلیل پرونده های جرم سیاسی در ایران

جرم ­انگاری یا عدم جرم ­انگاری فعالیت­ های سیاسی، رویکرد نظام سیاسی و حاکمیت را در برخورد با ناملایمات و انتقادهای سیاسی نسبت به خویش نشان می ­دهد. تحلیل منظومه­ ای و جامع نظام حقوقی ایران، نشان گر این مطلب است که حوزه فعالیت های شهروندان، گاه به سوی «آزادی» و «جرم» و آن هم دو جرم «سیاسی» یا «امنیتی» در نوسان است .این مسئله اصلی را پدیدار می­ سازد که چه زمانی آزادی شهروند به حوزه «جرم» مقید شده و اساسا وصف سیاسی و امنیتی پیدا می ­کند. در این میان آنچه که به عنوان سوال اصلی این پژوهش و چالش نظام قضایی ایران به نظر می ­رسد، آن است که معیار صحیح تمایز جرم سیاسی از جرم امنیتی چیست تا در پرتو آن  بتوان ابهام و نارسایی در حوزه تمایز جرم سیاسی از جرم امنیتی را مرتفع نمود. از این­ رو، در مقاله حاضر  با رویکردی توصیفی-تحلیلی ضمن بررسی پرونده­ های جرم سیاسی و توجه به مستندات و همچنین مناط حقوقی به بررسی نحوه مواجهه نظام کیفری ایران با آن ها و حتی الامکان به ارائه نقد منصفانه می ­پردازد. نتیجه آن که، گرچه به نظر می­ رسد کیفیت وقوع جرم به عنوان شاخصی مناسب در راستای تمایز­دهی به جرم سیاسی از جرم امنیتی است، ولی می ­توان به مجموع معیارهای ذهنی و افکار عمومی به مثابه «تجمیع ظنون» نگریست.