بررسی تطبیقی وابستگی دام به مرتع در شرایط خشکسالی و ترسالی (مطالعه موردی: ایل قشقایی-طایفه شش بلوکی)

شیوه زندگی عشایری بر سه مولفه، کوچ، دام و مرتع استوار است. خشکسالی ها اثرات قابل توجهی بر کاهش تولیدات علوفه و خوراک دام عشایر می گذارد. این شیوه به دلیل وابستگی شدید به مراتع برای تعلیف دام خسارات جبران ناپذیری را متحمل می شوند. بنابراین مشخص کردن میزان و درصد وابستگی دام عشایر به مرتع در خشکسالی و ترسالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نظر به نقش و اهمیت مراتع در تامین علوفه دام های عشایر، این تحقیق در زیست بوم ایل قشقایی(طایفه شش بلوکی) طی دو سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ انجام گرفت تا میزان وابستگی دام به مرتع، پس جر مزارع و علوفه دستی به تفکیک در ییلاق و قشلاق در ترسالی ها و در خشکسالی ها مشخص شود. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) بود. برای تعیین حجم نمونه از روش کوکران استفاده شد. روایی-پایایی پرسشنامه انجام شد. از ۴۰۵ خانوار عشایری نمونه پرسشنامه تکمیل و مصاحبه انجام و نسبت به جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات مورد نیاز تحقیق اقدام شد. سپس با استفاده از نرم افزارهای آماری، داده های به دست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین تیره های مختلف عشایر طایفه شش بلوکی از نظر درصد وابستگی دام به مرتع، پسچر و تغذیه دستی در ترسالی ها و خشکسالی ها، تفاوت معنی داری(۰۱/۰ P<) وجود دارد. به طوری که در تیره های عشایر مورد بررسی، وابستگی دام به مرتع در تر سالی ۳۵/۵۳ درصد، در خشکسالی ۸/۳۴ درصد، وابسنگی دام به پس چر مزارع در ییلاق در ترسالی ۶/۲۵ درصد و در خشکسالی ۵/۳۰ درصد، وابستگی دام به علوفه دستی در قشلاق در تر سالی ۹/۲۰ درصد و در خشکسالی ۶/۳۴ درصد بدست آمد.  ضمنا در این بررسی مشخص شد که هنوز با وجود تخریب شدید مراتع، درصد وابستگی دام های عشایر تیره های مذکور به مراتع چشمگیر است و به نظر می رسد، همین مسئله موجب شده تا هنوز کوچ عشایر به شیوه سنتی تداوم داشته باشد.