چگونگی نقش نخبگان در شکل گیری ایده ناسیونالیسم؛ بررسی تطبیقی ترکیه و ایران

روشنفکران و زمامداران ایران و ترکیه به گونه ای متفاوت به بازنمایی ناسیونالیسم به مثابه مهمترین عنصر هویت بخش مدرن پرداخته اند. این مقاله برآن است با استفاده از روش تاریخی- تطبیقی به فهم چگونگی تدوین و اشاعه ناسیونالیسم در این دو کشور نائل آید. بدینسان تحلیل عملکرد روشنفکران این دو کشور با بهره گیری از مفاهیم و چارچوب سازی های فکری- شناختی و انگیزشی که توسط نوزیک، اندرسون، اسنو و بنفورد ارائه شده است مدنظر قرار گرفته شده. این روشنفکران کوشیدند یک جماعت خیالی با عنوان ناسیونالیسم را به مثابه پدیده ای هویت ساز برای مردم و مشروعیت بخش برای دولت اقتدارگرا به منظور حفظ تمامیت ارضی معرفی نمایند. اما هریک ضمن برخورداری از مشابهت هایی مانند عرب ستیزی، غرب گرایی، آرمان گرایی و کثرت زدایی، وجوه خاص خود را پیدا نمود. بارزترین نکته آن است که در ترکیه وجه اسلام ستیزی و برتری نژادی این ایده غالب شد و در ایران باستان گرایی اهمیت یافت.نهادمندی در ترکیه قوی تر صورت پذیرفت و در ایران بیشتر از طریق تبلیغات به آن دامن زده شد.