تحلیل و بررسی چالش ها و راه حل های مسئله «خطای حسی» در حکمت اسلامی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 128

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_IPHD-17-30_004

تاریخ نمایه سازی: 26 فروردین 1402

چکیده مقاله:

وجود خطا در ادراکات حسی، چالش های فلسفی متعددی را به همراه دارد. از این رو پرداختن به دیدگاه ها و راه حل های فلاسفه مسلمان در این مسئله اهمیت پیدا می کند. در این نوشتار به روش کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات، و با روش عقلی به تحلیل آن پرداخته شده است؛ به این صورت که ابتدا به چیستی علم حسی و فرایند پیدایش آن در حیطه بدن و نفس پرداخته شده است، سپس چالش های نشئت گرفته از مسئله خطای حسی مورد تبیین قرار گرفته و در ادامه به نحوه مواجهه حکمای مسلمان با مسئله خطای حسی و چالش های آن پرداخته شده است. با تحلیل دیدگاه حکمای مسلمان چنین نتیجه گرفته شده که محورهای مواجهه حکما در مورد خطای حسی عبارت اند از: ۱ عدم اتصاف ادراک حسی به خطا و صواب؛ ۲ تاثیر قوه واهمه و متخیله در خطای حسی؛ ۳ کشف و تصحیح خطای حسی به واسطه قوه عاقله. از نظر نویسندگان با تحلیل و تفکیک جنبه های معرفت شناختی و هستی شناختی ادراکات حسی، مشخص می شود که ادراکات حسی به معنای حقیقی قابل صدق و کذب هستند و اعتبار معرفت شناختی آن ها مبتنی بر فکر و تعقل است. از این رو، ادراکات حسی و قضایای محسوسات از تحت بدیهیات و یقینیات خارج می شوند.

نویسندگان

جواد پارسایی (نویسنده مسئول)

دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام)

محمدمهدی گرجیان

استاد دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام)

حسن عبدی

استادیار دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام)

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران، ...
  • ابن حزم اندلسی، علی بن احمد بن سعید، رسائل ابن ...
  • ابن رشد قرطبی، محمد بن احمد، الشرح لکتاب النفس، تونس، ...
  • همو، تلخیص کتاب النفس، قاهره، المکتبه العربیه، ۱۹۹۴ م ...
  • ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، قم، ...
  • همو، التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۰۴ ق ...
  • همو، الشفاء (المنطق)، قم، کتابخانه آیهالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ ق ...
  • همو، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح ...
  • همو، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده آملی، ...
  • همو، رساله منطق دانشنامه علائی، با مقدمه و حواشی و ...
  • اخوان الصفا، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بیروت، الدار ...
  • بهمنیار بن مرزبان، ابوالحسن، التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری، ...
  • جوادی آملی، عبدالله، معرفت شناسی در قرآن، تحقیق حمید پارسانیا، ...
  • حسین زاده، محمد، منابع معرفت، قم، مٶسسه آموزشی و پژوهشی ...
  • دغیم، سمیح، موسوعه مصطلحات الامام فخر الدین الرازی، بیروت، مکتبه ...
  • سبزواری، ملاهادی بن مهدی، شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق حسن ...
  • سهروردی، شهاب الدین یحیی بن حبش، المشارع و المطارحات، تصحیح ...
  • همو، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران، مٶسسه مطالعات و تحقیقات ...
  • صدر، سیدمحمدباقر، موسوعه الامام الشهید السید محمدباقر الصدرƒ، قم، پژوهشگاه ...
  • صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه ...
  • همو، المبدا و المعاد، تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن ...
  • همو، سه رساله فلسفی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۸ ش ...
  • همو، شرح اصول الکافی، تهران، مٶسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ...
  • همو، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین، تهران، حکمت، ۱۳۷۵ ش ...
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه رئالیسم، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، چاپ ...
  • همو، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، ...
  • همو، نهایه الحکمه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۶ ق ...
  • عارفی، عباس، مطابقت صور ذهنی با خارج، تهران، پژوهشگاه فرهنگ ...
  • عسگری یزدی، علی، شکاکیت (نقدی بر ادله)، قم، بوستان کتاب، ...
  • عشاقی اصفهانی، حسین، برهان های صدیقین، تهران، موسسه پژوهشی حکمت ...
  • عصار، سیدمحمدکاظم، مجموعه آثار عصار، با حواشی و مقدمه و ...
  • علامه حلی، ابومنصور جمال الدین حسن بن یوسف بن مطهر ...
  • غزالی، ابوحامد محمد بن محمد، ترجمه المنقذ من الضلال، ترجمه ...
  • فارابی، ابونصر محمد بن محمد بن طرخان، الاعمال الفلسفیه، بیروت، ...
  • همو، الجمع بین رایی الحکیمین، تهران، مکتبه الزهراء، ۱۴۰۵ ق ...
  • فاضل تونی، محمدحسین، مجموعه رسائل عرفانی و فلسفی، قم، مطبوعات ...
  • فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، کتاب المحصل، عمان، دار ...
  • فیاض لاهیجی، عبدالرزاق بن علی، گوهر مراد، تهران، سایه، ۱۳۸۳ ...
  • قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود، دره التاج لغره الدباج، ...
  • کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، چاپ ...
  • مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۶ ...
  • همو، شرح جلد هشتم اسفار اربعه، تحقیق محمد سعیدی مهر، ...
  • مطهری، مرتضی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران، صدرا، ۱۳۷۶ ...
  • معلمی، حسن، پیشینه و پیرنگ معرفت شناسی اسلامی، تهران، پژوهشگاه ...
  • همو، نگاهی به معرفت شناسی در فلسفه اسلامی، تهران، پژوهشگاه ...
  • نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس، تهران، دانشگاه تهران، ...
  • همو، تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۵ ...
  • همو، شرح الاشارات و التنبیهات، تحقیق حسن حسن زاده آملی، ...
  • نمایش کامل مراجع