ارزیابی استعداد اراضی و ارائه برنامه مکانی برای مدیریت مراتع هندوان خوی

الگوی نامناسب استفاده از سرزمین و تغییرات شدید در کاربری زمین، منجر به پیدایش بحران های زیست محیطی می گردد. در این تحقیق، استعداد مراتع هندوان خوی با مساحت ۶۷۸۶ هکتار برای چرای دام با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سیستمی در محیط نرم افزار ArcGIS۹.۳ تهیه گردید. ابتدا از تلفیق نقشه واحدهای زیست محیطی با اطلاعات نقشه های زمین شناسی، خاکشناسی، ژئومرفولوژی، همباران، همدما و منابع آب، خصوصیات هر یک از واحدهای همگن، استخراج گردید. نهایتا با توجه به خصوصیات اکولوژیکی و محیطی هر واحد همگن و در نظر گرفتن ضوابط و معیارهای ارزیابی تعیین استعداد و کاربری مرتع برای چرای دام در مناطق نیمه خشک، نسبت به ارزیابی استعداد اراضی و ارائه برنامه مکانی برای مدیریت مراتع منطقه اقدام گردید. بر اساس نتایج حاصله؛ ۲۵ واحد زیست محیطی در مقیاس مطالعات اجرائی (۱:۲۵۰۰۰) در منطقه تشخیص داده شد که بخش های وسیعی از آن از نظر چرای دام استعداد کمی دارند. در این خصوص؛ ۲۱/۸ درصد از سرزمین، به لحاظ ساختار زمین شناسی و بالاخص بواسطه تندی شیب، اکوسیستم حفاظتی قلمداد و برای چرای حیات وحش پیشنهاد می شود. ضمن اینکه ۴۷/۹ درصد از اراضی مرتعی از نظر چرای دام، مستعد؛ ۱۵/۴۶ درصد نسبتا مستعد و ۱۶/۳۶ درصد استعداد کمی دارد. نتایج حاصل از این مطالعه به منظور مکانیابی برنامه های اصلاح مرتع و طبقه بندی مراتع از لحاظ روش مرتعداری، کاربرد دارد. بر این اساس؛ در ۴۷/۹ درصد (۸/۶۵۱ هکتار) از مراتع منطقه که از نظر خصوصیات فیزیکی مرتع، پوشش گیاهی، حفاظت خاک و فرسایش خاک، تناسب و استعداد خوبی برای چرای دام دارند، روش مرتعداری تعادلی و در ۱۵/۴۶ درصد (۷/۳۱۷۷ هکتار) که استعداد کمتری دارند، روش مرتعداری طبیعی به منظور ارتقاء وضعیت مرتع توصیه می گردد. عملیات اصلاح، احیاء و توسعه مرتع یا مرتعداری مصنوعی، برای ۳۷/۴۴ درصد (۳۰۵۵ هکتار) اراضی که دارای وضعیت ضعیف و استعداد بسیار کمی برای چرای دام می باشند، پیشنهاد می گردد که به منظور اثر بخش بودن کاربرد روش های مدیریتی ذکر شده، لازم است با در نظر گرفتن معیارها و شاخص های موثر، شایستگی هر یک از طبقات مذکور برای چرای دام های اهلی و حیات وحش، مشخص گردد.