بررسی صفات گیاهی مقاوم، سازگار و حساس به آتش سوزی های دوره ای در یک مرتع نیمه خشک

از صفات گیاهی می توان برای آگاهی از چگونگی پاسخ پوشش های گیاهی به عوامل مخرب محیطی استفاده نمود. هدف این تحقیق بررسی تغییرات صفات گیاهان در دو دوره زمانی شش و دوساله پس از وقوع آتش سوزی طبیعی در یک مرتع نیمه خشک بود. سه سایت مجاور هم (شاهد، و آتش سوزی شده در سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۷) در مرتع جوزک در استان خراسان شمالی انتخاب و اندازه گیری ها در بهار و تابستان ۱۳۸۹ انجام شد. در هر سایت فهرست گونه های گیاهی ثبت و ۵۸ صفت مورفولوژیکی، فنولوژیکی و تولید مثلی برای گونه ها اندازه گیری شد. نتایج نشان دهنده ۴ نوع عکس العمل متفاوت صفات گیاهی نسبت به آتش سوزی در طی زمان بود. نوع اول، ۳۷ صفت تحت تاثیر آتش سوزی قرار نگرفتند، نوع دوم،صفات سازگار: فراوانی گیاهانی که دارای صفت یکساله بودند با گذشت زمان افزایش یافت نوع سوم، صفات مقاوم: فراوانی گیاهانی که دارای ۱۳ صفت خارداری، کرک داری، تاج پوشش خوابیده، برگ قاعده ای و برگ ساقه و برگ قاعده، انشعاب داری، انتشار توسط بذر، تولید مثل رویشی، روش تکثیر توسط بذر و ریزوم و فنولوژی برگ سه ماه و بیشتر از سه ماه، ابتدا افزایش و سپس کاهش نشان داد. نوع چهارم، صفات حساس: فراوانی گیاهان گندمی چند ساله، بوته ای ها، نیمه خزنده، چندساله، بدون خار، برگ گوشتی ها و برگ ساقه ای ها با گذشت زمان کاهش نشان داد. نتیجه گیری، صفات گیاهی نقش مهمی در تعیین پاسخ گونه های گیاهی به عوامل مخرب محیطی دارند و از این رو می توانند بر مسیر توالی ثانویه مرتع پس از آتش سوزی تاثیرگذار باشند.