نقش ایرانیان در تاریخ علم قرائت تا قرن نهم هجری

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 113

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QMIU-10-19_008

تاریخ نمایه سازی: 28 فروردین 1402

چکیده مقاله:

پژوهش در زمینه نقش ملل مختلف در علوم اسلامی، به خصوص برای خود آن ملت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ایرانیان در طول تاریخ اسلام، خدمات علمی زیادی به علوم مختلف اسلامی از قبیل حدیث، تفسیر، ادبیات عرب و... داشته اند. این مقاله به شیوه توصیفی - تحلیلی و با جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای در پی پاسخ به این سوال است که ایرانیان چه نقشی در علم قرائت و فرازونشیب های آن در طول نه قرن نخست (از صدر اسلام تا احیاء مجدد علم قرائت توسط ابن جزری، یک ونیم قرن پس از حمله مغول) داشته اند؟ پیشینه قرائت در ایران پیش از اسلام، اولین اساتید ایرانی قرائات قرآنی، پراکندگی جغرافیایی و بوم های اساتید ایرانی قرائت، حضور ایرانیان در میان قاریان هفت گانه، واکنش های دانشمندان ایرانی به انتخاب قرائات سبعه از سوی ابن مجاهد و پایه گذاری اختیار قرائات، از مواردی هستند که در این مقاله بررسی شده اند. در نهایت می توان چنین نتیجه گرفت که اگرچه قاریان ایرانی در مراحل اولیه شکل گیری قرائات، نقش خاصی نداشته اند اما در مراحل بعدی، از جمله از نظر وجود در میان قاریان هفت گانه، و رد یا توسعه نظریه قراء سبعه، شکوفا شده و حضور فعال و ثمربخشی داشته اند. همچنین، روحیه روشنفکرانه برخی ایرانیان آنان را از جمود بر قرائت یک قاری بازمی داشت بدین ترتیب رو به گزینش و «اختیار» از میان قرائات آوردند. در نهایت، پس از حمله مغول، محافل قرائت در ایران با افول شدیدی روبه رو شد و حدود یک ونیم قرن بعد، مجددا تلاش هایی برای احیای آن آغاز شد.

کلیدواژه ها:

قرائت ، تاریخ قرائات ، ابن جزری ، قاریان ایرانی ، خدمات ایران به اسلام

نویسندگان

مصطفی فروتن تنها

استادیار گروه معارف اسلامی ،دانشگاه بیرجند،ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار ...
  • ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا۸، تهران: نشر ...
  • ابن جزری، محمد بن محمد، النشر فی القرائات العشر، به ...
  • ابن جزری، محمد بن محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، ...
  • ابن جزی غرناطی، محمد بن احمد، کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، ...
  • ابن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود، قم: دارالذخائر، بی ...
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، بیروت: دارالمعرفه، بی تا ...
  • بلاشر، رژی، در آستانه قرآن، ترجمه: محمود رامیار، تهران: دفتر ...
  • بهروز، ذبیح، دبیره، تهران: انتشارات فروهر، ۱۳۶۳ش ...
  • پاکتچی، احمد، «ابن مهران»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر: کاظم ...
  • پاکتچی، احمد، «اعمش»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر: کاظم موسوی ...
  • پاکتچی، احمد، «ایران (علوم و معارف اسلامی: قرائت)»، دایره المعارف ...
  • پاکتچی، احمد، «بغداد: علوم و معارف دینی»، دایره المعارف بزرگ ...
  • پاکتچی، احمد، «تاریخ علوم قرآن و حدیث در ایران»، ذیل: ...
  • جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع ...
  • حجتی، سید محمدباقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، تهران: دفتر ...
  • حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، به کوشش: احسان عباس، ...
  • حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت: دار الغرب الاسلامی، ...
  • خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، به کوشش: مصطفی ...
  • دانی، عثمان بن سعید، المحکم فی نقط المصاحف، به کوشش: ...
  • ذهبی، محمد بن احمد، معرفه القراء الکبار علی الطبقات و ...
  • زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار ...
  • سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، الضوء اللامع لاهل القرن التاسع، بیروت: ...
  • سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، به کوشش: عبدالرحمن بن یحیی ...
  • سیدی، محمد، «ابن خالویه»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر: کاظم ...
  • طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، ...
  • طبری، محمد بن جریر، تفسیر الطبری: جامع البیان عن تاویل ...
  • عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم: دفتر نشر نوید ...
  • فضلی عبدالهادی، مقدمه ای بر تاریخ قرائات قرآن کریم، نگارش ...
  • قیسی، مکی بن حموش، الابانه عن معانی القرائات، به کوشش: ...
  • مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: صدرا، چاپ ...
  • معارف، مجید، «مقدمه ای بر تاریخ اختلاف قرائت قرآن»، مقالات ...
  • معارف، مجید، مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی، تهران: موسسه ...
  • معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم: موسسه نشر اسلامی، ...
  • معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، قم: نشر تمهید، ۱۳۷۸ش ...
  • معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ترجمه: گروه مترجمان، قم: التمهید، ...
  • مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، قاهره: ...
  • ولایتی، علی اکبر، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، ...
  • نمایش کامل مراجع