بررسی جزئیت «بسم الله الرحمن الرحیم» در سوره های قرآن

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 249

فایل این مقاله در 31 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_QMIU-10-19_003

تاریخ نمایه سازی: 28 فروردین 1402

چکیده مقاله:

از نظر امامیه و بسیاری از اهل سنت، عبارت شریف «بسم الله الرحمن الرحیم» جزء قرآن کریم و جزء سوره حمد است؛ اما درباره جزئیت این عبارت نسبت به تمامی سوره ها (غیر از سوره توبه) بین شیعه و اهل سنت اختلاف است. معروف و مشهور بین علمای شیعه این است که «بسم الله» جزء تمام سوره هاست؛ اما بسیاری از اهل سنت چنین اعتقادی ندارند. در بین علمای شیعه ابن جنید نیز معتقد است «بسم الله» تنها جزء سوره حمد است. اخیرا برخی فقهای شیعه نیز فتوا داده اند و «بسم الله الرحمن الرحیم» را جزء تمام سوره ها نمی دانند. با توجه به تاثیر آشکار این مسئله در احکام نماز و برخی عبادات دیگر که بعضا به صورت دوران بین محذورین بوده و قابل احتیاط نیست، بررسی مجدد نظر شیعه در این خصوص ضروری است. به این منظور و با روش توصیفی- تحلیلی و رویکردی انتقادی و با بررسی تمام روایاتی که ادعا شده بر جزئیت بسمله در تمام سوره ها دلالت دارد و همچنین شواهد و قرائن دیگر این نتیجه حاصل شد که علی رغم ادعای تواتر روایی در مورد جزئیت «بسم الله»، به جز از یک یا دو روایت، نه تنها مستندی برای این ادعا وجود ندارد بلکه روایات متعددی بر عدم جزئیت بسمله در غیر سوره حمد و نمل وجود دارد. اکثر روایاتی که در وسائل الشیعه در باب مربوط به این مطلب ذکر شده تنها فضیلت این آیه و ثواب آن و استحباب شروع هر کار از جمله قرائت قرآن با آن را بیان می کند. اصاله العدم و اصل عدم تکرار نیز این نظر را تائید می کند

نویسندگان

محمد قربانی مقدم

استادیار جامعه المصطفی العالمیه،گروه فقه و اصول،اصفهان،ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم، ترجمه، رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران، نخستین ...
  • انصاری، مرتضی بن محمدامین، صراط النجاه، قم: کنگره جهانی بزرگداشت ...
  • انصاری، مرتضی، فرائد الاصول؛ قم: مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۹ ...
  • بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، قم: الهادی، ۱۴۱۹ق ...
  • جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایه فی شرح الکفایه، قم: دارالکتاب، چاپ ...
  • حر عاملی، محمد حسن، تفصیل وسائل الشیعه، قم: آل البیت ...
  • خوانساری، سید احمد بن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصر ...
  • خویی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، دارالزهراء س، بی ...
  • _____________، مصباح الاصول، بی جا: نشرالفقاهه، ۱۴۲۲ ...
  • _____________، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، قم: دفتر ...
  • سبحانی، جعفر، الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم، موسسه ...
  • _____________، المبسوط فی اصول الفقه، قم: موسسه امام صادق؟ع؟، چاپ ...
  • _____________، کلیات فی علم الرجال، قم: موسسه نشر اسلامی، چاپ ...
  • سیستانی، سید علی حسینی، منهاج الصالحین، قم: دفتر آیت الله ...
  • شفتی، سید محمد باقر، تحفه الابرار الملتقط من آثار الائمه ...
  • شهید اول، محمد بن مکی، ذکری الشیعه فی احکام الشریعه، ...
  • شیخ صدوق، محمد بن علی ابن بابویه، من لا یحضره ...
  • طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات ...
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ...
  • طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن، الخلاف، قم: دفتر انتشارات ...
  • _____________، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار ...
  • _____________، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۰ق ...
  • _____________، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق ...
  • _____________، رجال الطوسی، قم: چاپ جواد قیومی اصفهانی، ۱۴۱۵ق ...
  • طیب حسینی، دائره المعارف قرآن کریم، با همکاری غلامرضا قدمی، ...
  • عاملی محمد بن علی الموسوی، مدارک الاحکام فی شرح عبادات ...
  • عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، قم: اسماعیلیان، چهارم، ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تحریر الاحکام ...
  • _____________، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، ...
  • _____________، نهایه الاحکام فی معرفه الاحکام، قم: آل البیتD، ۱۴۱۹ق ...
  • فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت: داراحیاء التراث العربی‫، ...
  • مازندرانی، محمد هادی بن محمد صالح، شرح فروع الکافی، قم: ...
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق ...
  • محقق حلی، نجم الدین، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح ...
  • _____________، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: اسماعیلیان، ...
  • الموسوی الخمینی، سید روح الله، تحریرالوسیله، قم: دارالعلم ...
  • _____________، توضیح المسائل، قلی پور، ۱۴۲۶ ...
  • _____________، معتمد الاصول؛ قم: موسسه نشر آثار امام خمینی، بی ...
  • نجفی، صاحب الجواهر، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع ...
  • ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، قم: انتشارات مکتبه الفقیه، ...
  • نمایش کامل مراجع