لزوم بازخوانی مفهوم حقوق بنیادین بشر به عنوان قاعده آمره بین المللی

یکی از منابع معتبر حقوق بین الملل عمومی قاعده آمره است؛ قاعده ای که توسط ماده ۵۳ عهدنامه ۱۹۶۹ وین در خصوص حقوق معاهدات معرفی گردیده که جامعه بین المللی دولتها، در کل خود، آن را در حد قاعده ای که هیچ گونه تخطی از حدود آن مجاز نیست و نه می تواند جز با قاعده جدید حقوق بین الملل عام، با همان خصوصیت، تغییر یابد، مورد شناسایی قرار داده است. امروزه دیدگاه مطرح حقوقدانان بر این است که عده از حق های بشری، به ویژه حقوق بنیادین بشر، نیز جزء قواعد آمره بین المللی شمرده می شوند. حقوق بنیادین بشر، حقوقی اند که مطابق بند ۲ ماده ۴ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۱۹۶۶ دولت ها تحت هیچ نوع شرایطی نمی توانند آنها را نقض و یا محدود نمایند. مقاله حاضر با بررسی دیدگاه های مطرح حقوقدانان در خصوص موضوع، ویژگی های قاعده آمره بین المللی و حقوق بنیادین بشر، واضح ساخته است که قاعده آمره بین المللی، بر خلاف حقوق بنیادین بشر، در مواردی، مانند وضع قاعده آمره جدید توسط جامعه بین المللی (دولتها)، تغییر را می پذیرد. پس رابطه در میان این دو نوع قاعده از جنس «عموم و خصوص من وجه» بوده، با در نظرداشت ویژگی های هرکدام، تبدیل حقوق بنیادین بشر به قواعد آمره بین المللی با ماهیت و ذات حقوق بنیادین بشر منافات دارد. لذا بهتر است بجای قرار دادن حقوق بنیادین بشر در جایگاه قواعد آمره بین المللی، آنها در مقام والای تغییر ناپذیری خودشان در نظر گرفته شوند.