سه رویکرد متفاوت (دشمنانه، افسانه ای و تحسین برانگیز) به ناصر خسرو در تاریخ ادب فارسی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 158

فایل این مقاله در 34 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LTR-27-97_010

تاریخ نمایه سازی: 28 فروردین 1402

چکیده مقاله:

ناصر خسرو از شخصیت های بزرگ و تاثیرگذار در تاریخ و فرهنگ و ادب ایران است، اما به دلیل فعالیت سیاسی و عقیدتی در مذهب غیر غالب، عده ای گاه تعمدا او را نادیده گرفته و فراتر از این، گاه عده ای او را مورد بدترین دشنام ها قرار داده اند. با این همه، همواره ذوق ادب دوست عام ایرانیان، استواری و فصاحت اشعار او را -بدون توجه به مسلک سراینده آن ها- ستوده و برخی از آن اشعار را در طول سده ها به خاطر سپرده و نگاه داشته اند. این مقاله بر آن است که با جمع آوری هر گونه یادکرد از نام ناصر خسرو از زمان بعد از حیاتش تا سال هزار هجری در متون ایرانی، میزان و چگونگی حضور او را در حافظه مکتوب بلندمدت ایرانیان بررسی و تحلیل کند. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. بر اساس یافته های این تحقیق، سه رویکرد متفاوت به ناصر خسرو در متون وجود دارد: غالبا در متون ملل و نحل از او به زشتی یاد می شود. در برخی متون، فارغ از نگاه عقیدتی، اشعار او را تحسین می کنند و به زندگی او پرداخته می شود و رویکرد برخی متون به شخصیت او، افسانه پردازانه است تا واقعی. یادکرد دشمنانه نام ناصر خسرو از زمانی که فعالیت های نظامی و تبلیغی فرقه اسماعیلیه افول می کند، کمتر شده و سیمای ناصر خسرو از مبلغی مذهبی، تبدیل به پیر و شیخ صاحب کرامت می شود.

نویسندگان

حسن حیدرزاده سردرود

استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آذربیگدلی، لطفعلی بیگ. (۱۳۷۸). آتشکده آذر. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: ...
  • اسلامی ندوشن، محمدعلی. (۱۳۸۳). پیوند ادب و سیاست. اطلاعات سیاسی- ...
  • ابوالرجاء قمی، نجم الدین. (۱۳۶۳). تاریخ الوزراء. تصحیح محمدتقی دانش ...
  • افشار، ایرج. (۱۳۸۲). ذکر سفرنامه ناصر خسرو در سال ۷۲۳. ...
  • امیرعلیشیر نوایی. (۱۳۶۳). مجالس النفائس. تصحیح علی اصغر حکمت. تهران: ...
  • بامیانی، سیدمحمد ابراهیم. (۱۳۷۷). افسانه های تاریخی ناصر خسرو در ...
  • بهار، ملک الشعراء. (۱۳۸۹). سبک شناسی. تهران: انتشارات امیرکبیر ...
  • بهاری، اصغر و دیگران. (۱۳۹۵). معرفی جنگ خطی ۶۵۱ کتابخانه ...
  • توکلی صابری، محمدرضا. (۱۳۹۵). سفالینه بی ارزش؛ نقد کتاب نگاهی ...
  • جامی، عبدالرحمن. (۱۳۶۷). بهارستان. تصحیح اسماعیل حاکمی. تهران: انتشارات اطلاعات ...
  • حافظ ابرو. (۱۳۷۵). جغرافیای حافظ ابرو. تصحیح محمد صادق سجادی. ...
  • ________ (۱۳۶۴). مجمع التواریخ؛ به انضام بخش اسماعیلیه زبده التواریخ ...
  • حسنی رازی، مرتضی بن داعی. (۱۳۸۳). تبصره العوام. تصحیح عباس ...
  • حسینی علوی، ابوالمعالی. (۱۳۷۶). بیان الادیان. تصحیح محمدتقی دانش پژوه. ...
  • خاقانی، افضل الدین. (۱۳۷۵). دیوان. تصحیح میرجلال الدین کزازی. تهران: ...
  • خمینی، سیدحسن. (۱۳۹۰). فرهنگ جامع فرق اسلامی. تهران: انتشارات اطلاعات ...
  • خواجوی کرمانی. (۱۳۶۹). دیوان. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: انتشارات ...
  • خواندمیر، غیاث الدین. (۱۳۳۳). حبیب السیر فی اخبار افرادالبشر. تهران: ...
  • داعی شیرازی، نظام الدین محمود. (۱۳۷۷). نسایم گلشن. تصحیح پرویز ...
  • دانشنامه زبان و ادب فارسی. (۱۳۸۸). زیر نظر اسماعیل سعادت. ...
  • دبیرسیاقی، محمد. (۱۳۸۳). نقد و رد افسانه ها درباره فردوسی ...
  • دشتی، علی. (۱۳۶۲). تصویری از ناصر خسرو. تهران: انتشارات جاویدان ...
  • دولتشاه سمرقندی. (۱۳۸۲). تذکره الشعراء. تصحیح ادوارد براون. تهران: انتشارات ...
  • دهقانی، محمد. (۱۳۹۷). ناصر خسرو. تهران: انتشارات نشر نی ...
  • رازی، امین احمد. (بی تا). تذکره هفت اقلیم. به کوشش ...
  • رشیدالدین فضل الله همدانی. (۱۳۸۲). جامع التواریخ. به کوشش محمد ...
  • رشیدی تبریزی، یار احمد. (۱۳۶۴). طربخانه رشیدی. تصحیح جلال الدین ...
  • ریاحی، محمدامین. (۱۳۸۲). سرچشمه های فردوسی شناسی. تهران: انتشارات پژوهشگاه ...
  • ریپکا، یان و دیگران. (۱۳۸۱). تاریخ ادبیات ایران. ترجمه عیسی ...
  • زرین کوب، عبدالحسین. (۱۳۶۴). سر نی. تهران: انتشارات علمی ...
  • سجادی، ضیاءالدین. (۱۳۵۵). تحقیق در روشنایی نامه ناصر خسرو. یادنامه ...
  • سفینه اشعار، نسخه خطی کتابخانه مجلس. شماره بازیابی ۹۰۰ ...
  • شاه نعمت الله ولی. (۱۳۸۰). دیوان. تصحیح عباس خیاط زاده. ...
  • شبستری، شیخ محمود. (۱۳۷۱). مجموعه آثار. تصحیح صمد موحد. تهران: ...
  • صفا، ذبیح الله. (۱۳۶۹). تاریخ ادبیات ایران. تهران: انتشارات فردوس ...
  • صائن الدین علی بن ترکه. (۱۳۷۵). شرح گلشن راز. تصحیح ...
  • عطار نیشابوری، فرید الدین. (۱۳۷۶). لسان الغیب. تصحیح حسین حیدرخان ...
  • ____________________. (۱۳۲۳). مظهرالعجائب. تهران: انتشارات بی نا ...
  • عمادی حائری، سیدمحمد. (۱۳۸۲). ناصریه فرقه منسوب به ناصر خسرو. ...
  • عوفی، محمد. (۱۹۰۳). لباب الالباب. تصحیح ادوارد برون. لیدن: مطبعه ...
  • عین القضات همدانی. (۱۳۶۳). نامه های عین القضات همدانی. به ...
  • فاریابی، ظهیر. (۱۳۸۱). دیوان. تصحیح امیرحسن یزدگردی. تهران: انتشارات قطره ...
  • فخرالدین رازی، محمد. (۱۴۱۳ق). اعتقادات فرق المسلمین والمشرکین. تحقیق محمد ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۵۰). شاهنامه فردوسی؛ از روی نسخه خطی بایسنقری. ...
  • قزوینی، محمدبن زکریا. (۱۳۷۳). آثارالبلاد و اخبارالعباد. ترجمه جهانگیر میرزا. ...
  • کربن، هانری. (۱۳۹۴). زمان ادواری در مزدیسنا و عرفان اسماعیلیه. ...
  • گولپینارلی، عبدالباقی. (۱۳۶۳). مولانا جلال الدین. ترجمه توفیق سبحانی. تهران: ...
  • لویس، برنارد و دیگران. (۱۳۶۲). اسماعیلیان. ترجمه یعقوب آژند. تهران: ...
  • محقق ترمذی، برهان الدین. (۱۳۷۷). معارف. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. ...
  • مستوفی، حمدالله. (۱۳۶۴). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: انتشارات ...
  • منتخبات دواوین شعراء سته. (نسخه خطی). به اهتمام محمد عبدالوهاب ...
  • مجتبایی، فتح الله. (۱۳۹۴). نگاهی دیگر به تاریخ وفات ناصر ...
  • منصوری، فیروز. (۱۳۷۲). نگاهی نو به سفرنامه ناصر خسرو. تهران: ...
  • مولوی، جلال­الدین محمد. (۱۳۷۵). مثنوی معنوی. تصحیح عبدالکریم سروش. تهران: ...
  • مینوی، مجتبی. (۱۳۵۵). روشنایی نامه نثر ناصر خسرو و روشنایی ...
  • __________.(۱۳۵۱). ناصر خسرو. جستارهای ادبی، ۸(۳۰)، ۲۷۲-۳۰۴ ...
  • ناصر خسرو. (۱۳۹۳). دیوان. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. ...
  • ________. (۱۳۰۴). دیوان. تصحیح سیدنصرالله تقوی و مقدمه سیدحسن تقی ...
  • ________. (۱۳۹۳). زاد المسافر. محمد عمادی حائری. تهران: انتشارات میراث ...
  • نفیسی، سعید. (۱۳۸۴). زندگینامه عطار. تهران: انتشارات اقبال ...
  • نظامی گنجوی. (۱۳۸۱). کلیات. تصحیح وحید دستگردی. تهران: انتشارات نگاه ...
  • نوریان، مهدی. (۱۳۸۲). برخی دشواری های متن دیوان ناصر خسرو. ...
  • وطواط، رشید. (۱۳۳۹). دیوان؛ به انضمام حدائق السحر. تصحیح سعید ...
  • هانسبرگر، آلیس. (۱۳۸۰). ناصر خسرو لعل بدخشان. ترجمه فریدون بدره ...
  • ReferencesAbu Raja Qumi, N. (۱۹۸۴). History of Ministers. Corrected by ...
  • نمایش کامل مراجع