تغییر ساختار حوزه عمومی روحانیون در عصر صفویه: تحول نظری •

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 116

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JSI-22-3_001

تاریخ نمایه سازی: 28 فروردین 1402

چکیده مقاله:

سلسله صفویان اوایل قرن شانزدهم (۱۵۰۱م) در ایران مستقر شد. استقرار سلسله صفویه به شکل گیری دو حوزه عمومی موازی، همکار و رقیب منجر شد: حوزه عمومی دیوانی و حوزه عمومی روحانیون. علما، مجتهدان و آخوندها با تاسیس حوزه عمومی روحانی در دو عرصه با موفقیت فعال شدند: نهادسازی و تحول نظری. نظریه های «حاکم جائر»، «نیابت امام غائب»، «ولایت»، «اجتهاد»، «تقلید» و درنهایت «مرجعیت» از سوئی زمینه نظری را برای تلاش های نهادی فراهم کردند و از سوی دیگر سبب افزایش نفوذ علما و مجتهدان در حوزه عمومی جامعه ی ایرانی شدند. به این ترتیب زمینه برای طرح نظریه های بعدی از قبیل «ولایت فقیه» در قرون بعدی فراهم گردید. روش تحقیق در این پژوهش منبعث از رویکرد مفهوم سازی رابرت مرتون و روش کار در جامعه شناسی جدید تاریخی است. یافته های پژوهش نشان داد که روحانیون با طرح نظریه های مذهبی شیعی و تلاش برای تاسیس نهادها مناسب با این تحول نظری به تدریج بر حوزه عمومی جامعه ایرانی مسلط شدند و به این ترتیب زمینه برای تحول سنت منفعل به سنت بازتابی از طریق بازتولید ته نشست های تاریخی فراهم و در نهایت موجبات تاسیس نظام جمهوری اسلامی فراهم گردید.

کلیدواژه ها:

«تغییر ساختار حوزه عمومی» ، «تحول نظری» ، «حوزه عمومی روحانیون» ، «صفویه»

نویسندگان

کرامت الله راسخ

دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آزاد ارمکی، تقی؛ امامی، یحیی (۱۳۸۳)، «تکوین حوزه عمومی و ...
  • آقاجری، هاشم (۱۳۹۵)، مقدمه ای بر مناسبات دین و دولت ...
  • آل غفور، سید محمدتقی (۱۳۷۵)، «نقش فرهنگ در ساختار سیاسی ...
  • ابوطالبی، مهدی (۱۳۹۲)، «سیر تکاملی اعمال ولایت فقها در تاریخ ...
  • اطهاری، کمال (۱۳۸۶)، «حاکمیت شایسته و ضرورت احیای حوزه عمومی»، ...
  • افندی، میرزا عبدالله (۱۴۰۸ق)، ریاض العلما، به کوشش سید احمد ...
  • انصاری، منصور (۱۳۸۳)، «یورگن هابرماس: حوزه عمومی به مثابه دموکراسی ...
  • تاورنیه، ژان باتیست (۱۳۶۳)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابو تراب نوری، ...
  • تنکابنی، محمد بن سلیمان (۱۳۶۱)، قصص العلماء، چاپ سوم، تهران: ...
  • جرفادقانی گلپایگانی، محمد (۱۳۶۴)، علمای بزرگ از کلینی تا خمینی، ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۷)، نقش خاندان کرکی در تاسیس و تداوم ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۱)، دوازده رساله فقهی دربارە نماز جمعه از ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۹)، «منظومه طالب نامه»، فصلنامه پیام بهارستان، دوره ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۹۶)، «مفهوم و جایگاه عوام در ادبیات دینی ...
  • خوانساری، محمدباقر (۱۳۵۶)، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ...
  • رابرت، هالوب (۱۳۷۵)، یورگن هابرماس نقد در حوزه عمومی، مجادلات ...
  • رنجبر، محمدعلی؛ مشکوریان، محمدتقی (۱۳۸۹)، «مواجهه محقق کرکی با استقرار ...
  • روملو، حسن بیگ (۱۳۵۷)، احسن التواریخ، تصحیح و تحشیه عبدالحسین ...
  • سیوری، راجر (۱۳۸۰)، در باب صفویان، ترجمه رمضان علی روح ...
  • شاردن، ژان (۱۳۴۵)، سیاحت نامه شاردن (ده جلد)، ترجمه محمد ...
  • شریعتی، روح الله (۱۳۸۰)، «حکومت در اندیشه سیاسی محقق حلی»، ...
  • عطارزاده، مجتبی (۱۳۸۸)، «رسانه ها و بازتاب هویت زن در ...
  • علی خواه، فردین (۱۳۸۷)، «کنش ارتباطی، بنیاد شکوفایی حوزه عمومی ...
  • عیوضی، محمدرحیم (۱۳۸۶)، «علما و آخوندها شیعه و تحولات سیاسی-اجتماعی»، ...
  • قاضی احمد غفاری قزوینی (۱۳۴۳)، تاریخ جهان آراء، تهران:کتاب فروشی ...
  • قزوینی، ابوالحسن (۱۳۶۷)، فوائد الصفویه، تصحیح و مقدمه و حواشی ...
  • کاظمی موسوی، احمد (۱۳۶۹) «دوره های تاریخی تدوین و تحول ...
  • کاظمی موسوی، احمد (۱۳۷۶)، «جایگاه علما در حکومت قاجار»، ایران ...
  • کاظمی موسوی، احمد (۱۳۸۱)، «رویکرد علمای شیعه به شعائر و ...
  • کسلر، دیرک (۱۳۹۴) (گردآورنده). نظریه های جامعه شناسان کلاسیک از ...
  • مجلسی، محمدباقر (بی تا)، بحارالانوار، تهران: الاسلامیه ...
  • محمدباقر مجلسی (۱۳۹۰)، کتاب رجعت، تحقیق حسین موسوی، قم: انتشارات ...
  • مدرس خیابانی تبریزی، محمدعلی (۱۳۶۹)، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه ...
  • معینی علمداری، ج (۱۳۸۱)، «هابرماس: فرا ملیت و گسترش گستره ...
  • مهدی زاده، محمد (۱۳۸۳)، «اینترنیت و حوزه عمومی»، رسانه، سال ...
  • میرعلی، محمدعلی (۱۳۹۲)، «مشروعیت قیام علیه حاکم جائر در فقه ...
  • نائینی، محمد حسین (۱۳۶۱)، تنبیه الامه و تنزیه المله در اساس اصول ...
  • نجف زاده، مهدی (۱۳۹۳)، «از همزمانی ظهور حوزه عمومی در ...
  • نصرآبادی، میرزا محمد طاهر (۱۳۷۸)، تذکره نصرآبادی، تصحیح محسن ناجی ...
  • نقیبی، مهرزاد (۱۳۸۳)، «مشارکت زنان، روند دموکراسی خواهی و حوزه ...
  • ورعی، جواد (۱۳۹۵)، «جستاری در تاریخ و ادوار فقه سیاسی ...
  • هابرماس، یورگن (۱۳۸۳). دگرگونی ساختاری حوزه عمومی: کاوشی در باب ...
  • یوسف زاده، حسینعلی (۱۳۹۲)، «حکومت اسلامی در عصر غیبت از ...
  • AmirArjomand, S. (۱۹۸۴), “The Shadow of God and the Hidden Imam: ...
  • AmirArjomand, S. (۱۹۸۸), Authority and Political Culture in Shiʿism, Albany: ...
  • Auerbach, E. (۱۹۳۳), Das französische Publikum des ۱۷. Jahrhunderts. München: ...
  • Brunner, O. (۱۹۹۰), Land und Herrschaft. Grundfragen der territorialen Verfassungsgeschichte ...
  • Burke, K., (۱۹۳۵), Permanence and Change, New York ...
  • Calhoun, C. J. (۱۹۹۲). Habermas and the public sphere. Cambridge, Mass: MIT Press ...
  • Dempf, A. (۱۹۵۴), Sacrum imperium. Geschichts-Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgemeinschaft ...
  • Gadamer, H-G. (۱۹۶۰), Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Herrmeneutik. ...
  • Habermas, J. (۱۹۶۳a), Theorie und Praxis: Sozialphilosophische Studien. Neuwied/Berlin: Luchterhand ...
  • Habermas, J. (۱۹۹۰), Strukturwandel der Öffentlichkeit: Untersuchungen zu einer Kategorie zu ...
  • Hauser, A. (۱۹۸۳), Sozialgeschichte der Kunst und Literatur. Sonderausgabe. München: Beck Verlag ...
  • Hennis,W. (۱۹۶۰), „Bemerkungen zur wissenschaftsgeschichtlichen Situation der politischen Wissenschaft“ in: „Gesellschaft, Staat, Erziehung“, Zeitschrift ...
  • Keane, J. (۱۹۸۸), “Despotism and Democracy. The Origins of the ...
  • Kirchner, H. (۱۹۴۹), Beiträge zur Geschichte des Begriffs „öffentlich“ und ...
  • Madelung, W. (۱۹۷۸),“Karaki“, EI۲. Vol ۴, Leiden ...
  • Merton, R.K. (۱۹۸۷), “Three fragments from a sociological notebook: establishing ...
  • Reinhold, H. (۱۹۵۸), Zur Sozialgeschichte der Kaffees und des Kaffeehauses, ...
  • Rühl, M. (۱۹۹۳), „Kommunikation und Öffentlichkeit“. In: Günter Bentele, Rühl, M. ...
  • Schmitt, C. (۱۹۷۰), Verfassungslehre. Berlin: Duncker & Humblot ...
  • Seidman, S. (۱۹۸۹)(Eds.), Jurgen Habermas on Society and Politics: A Reader (pp. ...
  • Stephen, L. (۱۹۰۳). English Literature and Society in the ۱۸th ...
  • Trevelyan, G.M. (۱۹۴۸), Kultur- und Sozialgeschichte Englands, Hamburg: Claassen & ...
  • Wehler, H-U. (۱۹۹۶), Deutsche Gesellschaftsgeschichte:Vom Feudalismus des Alten Reiches bis zur ...
  • Weigand, F- L-K. (۱۹۰۹), Deutsches Wörterbuch. Stuttgard: Klett ...
  • نمایش کامل مراجع