برآورد نیاز روزانه گوسفند نژاد مغانی بر اساس کیفیت علوفه در دسترس (مطالعه موردی منطقه کلیبر در استان آذربایجان شرقی)

اولین گام در یک مدیریت اصولی مرتع آگاهی از نیازهای غذایی دام، مقدار علوفه در دسترس و کیفیت علوفه مراتع می­باشد. با توجه به اینکه در ایران دام غالب استفاده­کننده از مراتع گوسفند است و بیش از ۲۷ نژاد مختلف گوسفندی در کشور وجود دارد و هر نژاد دارای وزن زنده و شرایط فیزیولوژیکی خاص که در شرایط آب و هوایی و توپوگرافی متفاوت چرا می­­کند و در نتیجه دارای نیازهای غذایی متفاوت می­باشند؛ باید برای نژاد غالب هر منطقه به طور جداگانه کیفیت علوفه را تعیین کرد تا بتوان براساس آن نیاز روزانه دام را تعیین نمود. این تحقیق بر مبنای مقایسه کیفیت علوفه ۱۱ گونه از مراتع کلیبر در استان آذربایجان­شرقی برای تعیین کیفیت علوفه و نیاز روزانه دام برای گوسفند نژاد مغانی در دو منطقه ییلاق و قشلاق انجام شد. نمونه­گیری گیاهی برای بار اول در زمان گلدهی و برای بار دوم در زمان رشد کامل انجام شد. تعیین کیفیت علوفه بر مبنای ترکیبات شیمیایی ( پروتئین خام(CP) ، دیواره سلولزی منهای همی سلولز(ADF)، قابلیت هضم ماده خشک (DMD)و انرژی متابولیسمی(ME)) انجام شد. به منظور مقایسه از تجزیه واریانس یک طرفهANOVA   استفاده گردید و به منظور مشاهده منابع تغییرات درون گروهی و مقایسه گونه­ها و نیز مراحل فنولوژی و نوع منطقه با یکدیگر از آزمون دانکن با سطح احتمال ۱% استفاده شد. در این تحقیق اختلاف معنی­داری بین محتویDMD ،CP و ME در بین گونه های مختلف و مراحل فنولوژی متفاوت و مناطق مختلف وجود دارد. بالاترین کیفیت علوفه به گونه Festuca ovina و پایین­ترین آن به گونه Hordeum glavum اختصاص دارد. در بین دو مرحله فنولوژی رشد کامل و مرحله گلدهی بالاترین درصد CP, DMDو میزان ME گونه­ها به مرحله گلدهی و پایین­ترین درصد آنها به مرحله رشد کامل اختصاص دارد. بالاترین درصد ADF در مرحله رشد کامل و پایین­ترین درصد آن به مرحله گلدهی اختصاص دارد. بنابراین اختلاف معنی­داری در سطح ۱% بین درصد CP، ADF و میزان ME گونه­ها وجود دارد و همچنین اختلاف معنی­داری بین مراحل مختلف فنولوژی و مناطق مختلف نیز یافت می­شود. نیاز روزانه واحد دامی نژاد مغانی با استفاده از معادله ماف و با در نظر گرفتن کیفیت علوفه و همچنین شرایط منطقه مورد نظر، در دو مرحله فنولوژیکی برای شرایط نگهداری دام با اعمال ضریب ۴۰% نیاز اضافی ۳۹/۱ کیلوگرم در مرحله گلدهی و ۱۴/۲ کیلوگرم علوفه در مرحله رشد کامل تعیین شد. به طور کلی با در نظر گرفتن متوسط انرژی متابولیسمی گونه­ها، مقدار علوفه مورد نیاز دام در ییلاق ۵۳/۱ کیلوگرم و در قشلاق ۹۵/۱ کیلوگرم در روز خواهد بود.