بررسی قابلیت داده های سنجنده های TM و ETM+ در برآورد پوشش گیاهی مراتع مناطق خشک - مطالعه موردی استان مرکزی

ارزیابی مراتع به مفهوم بررسی مستمر این اراضی با توجه به تغییرات دائمی، اهمیت اکولوژیک و جایگاه خاص اقتصادی که به خود اختصاص داده­اند، اهمیت ویژه­ای دارد. وسعت زیاد مراتع و محدودیت امکانات جهت مطالعه و ارزیابی منظم مراتع، کاربرد فناوریهای نوین را ضروری می­سازد. این تحقیق به منظور بررسی امکان برآورد پوشش گیاهی مراتع با استفاده از اطلاعات رقومی تصاویر ماهواره­ای، شکل گرفت. جهت ارزیابی قابلیت تصاویر ماهواره لندست در تامین اهداف مورد نظر، تصاویر سنجنده ETM+  از سالهای مورد مطالعه تهیه شد و جهت انجام تحقیق، مراتع استان مرکزی مد نظر قرار گرفت، پس از اعمال تصحیحات اتمسفریک و ژئومتریک شاخص های گیاهی توصیه شده در مورد پوشش گیاهی مناطق خشک و نیمه خشک از تصاویر استخراج گردید، تصحیحات تابش سنجی در مرحله­ای مجزا اعمال و سایر مراحل بر اساس روش قبلی پی گرفته شد. متغیرهای پوشش گیاهی(تاج پوشش یکساله­ها، تاج پوشش  گیاهان علفی، تاج پوشش گندمیان، تاج پوشش بوته­ایها، کل تاج پوشش گیاهی) در پنج مکان مختلف در طول پنج سال اندازه­گیری گردید. مطالعه متغیرها در درون ۶۰ پلات مستطیل شکل با مساحت دو متر مربع در طول چهار ترانسکت ثابت ۴۰۰ متری انجام شد. اندازه­گیریها در سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ تکرار شد. با بررسی همبستگی داده­های زمینی مورد مطالعه با شاخص های استخراج شده، شاخص با بالاترین همبستگی مورد توجه قرار گرفته، رابطه بین شاخص مناسب و متغیرهای سطح خاک تعیین شد. قبل از انجام این مراحل داده­های تعدادی از پلاتها (۱۵ پلات) بصورت تصادفی از روندکارحذف و پس از تعیین رگرسیون به منظور بررسی کارایی رگرسیون در برآورد واقعیت زمینی بکار گرفته شد. در یک مرحله دیگر بدون حذف پلاتهای یاد شده اقدام به برازش معادله حاصل از داده­های چهار سال در برآورد واقعیت زمینی سال پنجم گردید. در یک مرحله میانگین داده های هر ترانسکت معیار بررسی روابط و برازش معادله قرار گرفت. نتایج حاصل از معادلات ارائه شده به کمک آزمون تی با واقعیت زمینی مقایسه شد. اغلب شاخص های به کار رفته دارای همبستگی معنی­دار با تغییرات پوشش گیاهی بودند ولی معادلات برآورد شده که در تخمین پوشش گیاهی بکار رفتند، در برخی موارد پاسخ نادرست ارائه کردند. این نتیجه در خصوص فرمهای رویشی که حضور موثری در ترکیب گیاهی نداشتند، بیشتر دیده شد. در مجموع، بکارگیری داده ها در سطح ترانسکت و استفاده از معادلات هر منطقه(حاصل از داده های چهار سال) در برآورد واقعیت زمینی همان مناطق (در سال پنجم)، مناسبترین راه در کاربرد این روش تعیین شد. انتظار می رود با به بکارگیری داده های سنجنده های با تعداد باند و تفکیک مکانی بیشتر، دستیابی به نتایج مناسبتری میسر شود. استفاده از فناوریهای طیف سنجی در راستای تفکیک اثرهای خاک لخت زمینه و پوشش خشک از پوشش گیاهی سبز نیز می­تواند در افزایش دقت ارزیابی پوشش گیاهی مراتع از طریق اطلاعات رقومی، موثر باشد.