بررسی تغییرات پوشش گیاهی مراتع چات گنبد در شرایط چرا و بدون چرا

منطقه مورد مطالعه در کیلومتر ۵۰ جاده مرزی داشلی برون به مراوه تپه استان گلستان در فاصله ۲ کیلومتری شمال رودخانه اترک و مرز ایران و ترکمنستان واقع شده است. اراضی منطقه شور با زهکش های داخلی و خارجی ضعیف و خاک عمیق که ارتفاع آن ازسطح دریا ۷۰ متر، بارندگی سالیانه۱۸۰ میلیمترومتوسط تبخیر سطحی ۱۹۰۰ میلیمتر می باشد.مرتع چات از نظر اقلیمی جزو مناطق خشک بشمار می رود. تیپ عمده رویشی مرتع چات را گیاهان یکساله تشکیل می دهند که دربعضی جاها و به طور پراکنده با گیاهان دائمی از جنس های Artemesia  ، Salsola ، Aeluropus همراه می شوند. به طور کلی مراتع چات دارای یک تیپ گیاهی واحد به نام Poa bulbosa – Annual grass - Annual forbs  می باشد. به منظور بررسی روند اصلاح و یا سیر قهقرائی و تخریب پوشش گیاهی در طول زمان، مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط چرا وعدم چرای دام در ۵ سال انجام گرفت. در این بررسی تغییرات پوشش گیاهی درداخل و خارج قرق در واحدهای نمونه انجام گرفت. هر واحد نمونه شامل دو ترانسکت موازی توام با ۲۰ کودرات می باشد. در داخل هرکودرات درصد پوشش تاجی هر یک از گونه ها برآورد و درصدهای پوشش های سنگ و سنگریزه، لاشبرگ و خاک لخت نیز یادداشت گردید. تولیدگیاهان نیز به روش قطع وتوزین با استفاده ازکودراتهای یک مترمربعی اندازه گیری شد.در مقایسه تاج پوشش گیاهی، از نظر آماری تفاوت معنی داری بین داخل و مجاور قرق وجود نداشت. جهت تعیین اثر سال، داده های سه مولفه تاج پوشش، ترکیب وتولید گیاهی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی تجزیه آماری و تفاوت معنی داری بین برداشت های سالهای مختلف مشاهده نشد. باتوجه به اینکه عوامل طبیعی حاکم بر داخل و مجاور قرق یکسان بوده است از نظر میزان تولید علوفه تفاوت معنی داری بین داخل قرق و مجاور آن وجود داشت. بنابراین کاهش میزان تولید در مجاور قرق، رابطه مستقیمی با شدت بهره برداری داشته است.نتایج کلی نشان داد که هرچند قرق باعث بهبود پوشش گیاهی درمراتع چات گردیده است، ولی عموما تفاوت معنی داری بامجاور قرق نداشت. این بهبود در کوتاه مدت درمراتع با چرای  بی رویه قابل توجه نمی باشد. درصورتی که ازقرق به عنوان یک روش اصلاحی برای پوشش در منطقه استفاده شود، در کوتاه مدت کارساز نخواهد بود. برای احیای سریع این گونه مراتع که عموما درمناطق خشک قرارگرفته اند، دخالت مستقیم انسان لازم و ضروری است