بررسی اثرات متغیرهای محیطی بر الگوی تنوع زیستی و پراکنش فصلی درشت بی مهرگان کفزی رودخانه شهرستانک

درشت بیمهرگان کفزی آب های جاری تحت تاثیر محیط پیرامون خود بوده و پراکنش آن ها در زیستگاه متاثر از تغییرات فاکتورهای محیطی است. هدف این تحقیق بررسی تاثیر برخی فاکتورهای محیطی بر تنوع درشت بیمهرگان کفزی رودخانه شهرستانک بود. نمونه برداری از درشت بی مهرگان کفزی با استفاده از سوربر در شش ایستگاه (با چهار تکرار) در سال ۱۳۹۷ و در دو فصل بهار و پاییز با سنجش ۱۰ متغیر محیطی انجام شد. در مجموع در فصل بهار ۱۲ و در فصل پاییز ۱۳ خانواده از درشت بی مهرگان کفزی شناسایی شد که لارو حشرات بیشترین فراوانی را داشتند. طبق نتایج، ایستگاه سه (میانه رودخانه) دارای بیشترین میزان فراوانی و خانواده های Heptageniidae و Baetidae نیز فراوانی بالایی داشتند. در فصل بهار بیشترین میزان تنوع، غالبیت و غنای گونه ای در ایستگاه چهار (پایین دست) و بیشترین میزان یکنواختی در ایستگاه شش (پایین دست) بود. بیشترین میزان تنوع، غالبیت و یکنواختی در فصل پاییز مربوط به ایستگاه یک (بالادست) و بیشترین میزان غنای گونه ای نیز در ایستگاه دو (میانه) بود. تغییرات متغیرهای محیطی مقاومت، هدایت الکتریکی و کل مواد جامد محلول (بهار)، دبی و ارتفاع (دو فصل) تفاوت معنی دار داشتند. همچنین فاکتورهای عرض، عمق، ارتفاع و سرعت جریان آب جزء فاکتورهای موثر بر فراوانی و ترکیب گونه ای درشت بی مهرگان کفزی بودند. به نظر می رسد فاکتورهای محیطی موثر در منطقه مورد مطالعه بر شرایط زیستگاهی، تنوع، فراوانی و ترکیب گونه ای اثرگذار بوده است. انجام این قبیل مطالعات ضمن درک نیازهای موجودات آبزی، به برنامه ریزی های حفاظتی موثر، تعیین حق آبه اکولوژیک و برداشت پایدار از منابع رودخانه کمک شایانی می نماید.