تجلی اخلاص عارفانه در آینه مراتب سیروسلوک

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 103

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_IPT-54-2_008

تاریخ نمایه سازی: 29 فروردین 1402

چکیده مقاله:

این پژوهش به تحلیل صفت عارفانه اخلاص از منظر مراتب سیروسلوک در برخی از مهم ترین آثار برجسته عرفانی تا قرن نهم هجری می پردازد. این بررسی که با روشی توصیفی – تحلیلی نگارش یافته، نشان می دهد که اخلاص در سخن برخی از عارفان، در هریک از مراتب سه گانه سلوک دچار تحول و تبدل محتوایی شده است؛ چنان که در مرتبه نخست سلوک (فرق)، ویژگی ایجابی و کوشش مدارانه دارد. در این ساحت سالک در اتصاف به اخلاص و پرهیز از آفات آن کوشش داشته، با وصف مخلص شناخته می شود. در مرتبه دوم (فنا)، جذبه الهی سالک را از وجود مجازی و همه صفاتش فانی می سازد؛ لذا، اخلاص در عارف خصوصیتی سلبی و تنزیهی یافته، اتصافش به اخلاص ترک می شود و با وصف مخلص شناخته می شود. در مرتبه سوم (بقا)، عارف مظهر اسماء و صفات الهی می گردد؛ ازاین رو، اخلاص در عارف پس از سلب، مجددا به شکل ایجابی، اما تحول یافته، نمود می یابد. همچنین، وصف مخلص در این مرتبه هم بر عارف و هم بر حق جایز می‎شود. نتیجه این بررسی نشان می دهد با وجود این ه سخنان بیشتر عارفان از اخلاص با ویژگی های مرتبه فرق، مطابقت دارد؛ اما سخنان عده ای از آنان از اخلاص علاوه بر مرتبه فرق، با خصوصیات مرتبه فنا و بقا هم پوشانی دارد.

نویسندگان

مجید فرحانی زاده

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن حکیم، ترجمه: محمد خواجوی، چ۱، مولی، تهران، ۱۳۸۸ ...
  • ابن عربی، محیی الدین، الفتوحات المکیه، ج۴، چ۱، دار الصادر، ...
  • ابن عربی، محیی الدین، فتوحات مکیه، (۱۷جلدی)، ج۷، ترجمه: محمد ...
  • انصاری، خواجه عبدالله، مناجات نامه، تصحیح: محمد حماصیان، چ۱، خدمات ...
  • بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ...
  • بقلی شیرازی، روزبهان، مشرب الارواح، تصحیح: عاصم ابراهیم الکیالی الحسینی ...
  • تهانوی، محمد علی، موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ...
  • جامی، نورالدین عبدالرحمان، هفت اورنگ، تصحیح: مرتضی مدرس گیلانی، چ۹، ...
  • جامی، نورالدین عبدالرحمان، کلیات دیوان، تصحیح: اعلاخان افصح زاد، چ۱، ...
  • جرجانی، سیدشریف، التعریفات، چ۴، ناصرخسرو، تهران، ۱۳۷۰ ...
  • حرانی، ابن شعبه، تحف العقول، تصحیح: علی اکبر غفاری، چ۲، ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ ...
  • سراج طوسی، ابونصر، اللمع فی التصوف، تصحیح: رینولد نیکلسون، مطبعه ...
  • سنایی، ابوالمجد مجدود، دیوان سنایی، به اهتمام: محمدتقی مدرس رضوی، ...
  • سهروردی، شهاب الدین ابوحفص، عوارف المعارف، تصحیح: احمد عبدالرحیم السایح ...
  • شهیدثانی، زین الدین، منیه المرید، تصحیح: مختاری، چ۱، مکتب الاعلام ...
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، (۲۰جلدی)، ج۳ و ۱۷، چ۵، ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین، تذکره الاولیاء، تصحیح: رینولد نیکلسون، چ۱، مطبعه ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین، مصیبت نامه، تصحیح: محمدرضا شفیعی کدکنی، چ۳، ...
  • غزالی، ابوحامد محمد، کیمیای سعادت، ج۲، تصحیح: رضا خدیو جم، ...
  • غزالی، ابوحامد محمد، مجموعه رسائل الامام الغزالی(روضه الطالبین و عمده ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چ۲، هجرت، قم، ۱۴۰۹ق ...
  • قشیری، ابوالقاسم، رساله القشیریه، تصحیح: عبدالحلیم محمود و محمود بن ...
  • قلانسی نسفی، عبدالله، ارشاد در معرفت و وعظ و اخلاق، ...
  • کاشانی، عزالدین محمود، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح: جلال ...
  • کلابادی، ابوبکر، التعرف لمذهب التصوف، چ۱، مطبعه السعاده، قاهره، ۱۹۳۳م ...
  • گنابادی، سلطان محمد، تفسیر بیان السعاده فی مقامات العباده، چ۲، ...
  • محمدبن منور، اسرار التوحید، (۲جلدی)، ج۱، تصحیح: محمدرضا شفیعی کدکنی، ...
  • مکی، ابوطالب، قوت القلوب فی معامله المحبوب، (۲جلدی)، ج۲، تصحیح: ...
  • مولوی، جلال الدین محمد، دیوان کبیر شمس، تصحیح: بدیع الزمان ...
  • مولوی، جلال الدین محمد، مثنوی معنوی، تصحیح: توفیق سبحانی، چ۱، ...
  • میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، کشف الاسرار و عده الابرار، ج۱، تصحیح: ...
  • نمایش کامل مراجع