تاثیرپذیری المعنویهالخفیه گلشنی بردعی، از مضامین و مفاهیم قرآنی و احادیث

ادبیات کهن فارسی از قدیمترین ایام، تجلی گاه آموزهای قرآنی و احادیث بوده و از مفاهیم بلند این کتاب آسمانی و سخنان پیامبر (ص) تاثیر پذیرفته است. شاعران و نویسندگان به قصد تبرک و تیمن و همچنین برای آراستن سخن خود به زیورهای کلمات الهی و معصومین، همواره استفاده از آیات و احادیث را مد نظر قرار می دهند. هر شاعر و نویسنده ای به گونه ای خاص که مقتضای سبک ادبی اوست، از آیات قرآنی و احادیث بهره می برد. اما مهمترین شیوه های تجلی آیات و روایات که در بین همه آنها مشترک است، شامل تاثیرپذیری واژگانی، اقتباسی، تضمینی، حل یا تحلیل، گزارهای و تلمیح است. گلشنی بردعی یکی از شاعران عارف در دوره صفویه است که در مثنوی چهل هزاربیتی وی، استفاده از آیات و روایات و بهره گیری از انواع روش های بالا بسامد بسیار بالایی دارد. در این مقاله که برگرفته از رساله دکتری تصحیح مثنوی المعنویهالخفیه گلشنی است، به بررسی شیوه های تاثیرپذیری وی از آیات و روایات پرداخته شده است. او از همه این شیوه ها در شعر خود استفاده نموده و بیشترین بسامد آن، شامل تجلی گزارهای از آیات و احادیث است که یا آنها را ترجمه کرده و یا در شعر خود به تفسیر این آیات و احادیث پرداخته است. همچنین تلمیح به داستان های پیامبران و شخصیت های قرآنی در دیوان وی بسامد بالایی دارد. هدف او از بیان این داستان ها و تلمیحات، جنبه تعلیمی آنهاست. به بیان دیگر او با این داستان ها سعی می کند مفاهیم و آموزه های دینی را به مخاطبان تفهیم کرده و آنها به عبرت گیری از گذشتگان دعوت نماید.