واکاوی تحولات در ساختار گونه های مسکونی بافت تاریخی شهر بروجرد از دوره قاجار تا پهلوی

بروجرد دارای بافت تاریخی ارزشمندی است اما به واسطه­ تغییرات شیوه زندگی، مهاجرت و تغییرات اقتصادی، بخش وسیعی از بافت ارزشمند این شهر طی چندین دهه اخیر دچار دگرگونی و تغییرات اساسی شده است. در این راستا شناخت سازمان فضایی و کالبدی خانه­های این شهر و تحلیل الگوهای به کاررفته­ در آن ها امری ضروری است. سوال اصلی در این پژوهش این است که درگذر زمان (از دوره قاجار تا پهلوی) چه تغییراتی در سطح ساختار فضایی و کالبدی خانه­های دوره­ی قاجار و پهلوی بافت تاریخی شهر بروجرد رخ داده است؟ روش انجام این پژوهش درواقع شامل روش ­های تحلیلی- توصیفی و تحلیل نرم ­افزار است و راهبرد آن روش نحو فضا و مکمل آن جمع­آوری نمونه موردی و آنالیز آن ها است. پژوهش شامل دو مرحله است؛ بخش اول شامل مطالعات کتابخانه ­ای و اسنادی و همچنین مشاهده و برداشت میدانی است، و در بخش دوم که رویکرد کمی پژوهش است به کمک نرم ­افزار تخصصی نحو فضا نمونه­ های موردی انتخابی مورد تحلیل قرار می­ گیرند. برآیند این پژوهش بیانگر این موضوع است که باوجود مشترک بودن ساختار درون گرایی خانه­ های دوره قاجار و پهلوی در بافت تاریخی شهر بروجرد، تحولات شگرفی در این خانه ­ها از دوره قاجار تا پهلوی اتفاق افتاده است. این موضوع را می ­توان چه ازنظر ساختار کالبدی فضایی که شامل، الگوی شکل­ گیری، هندسه بنا، متراژ بنا، تزیینات به کاررفته در بنا، تنوع و تعدد فضاها و همچنین چه از نظر پیکره ­بندی فضایی خانه ­ها که شامل لایه­ بندی مناسب پلان مجموعه فضایی، نفوذپذیری، توجه به محرمیت و ایجاد سلسله مراتب مناسب­ خانه ­های دوره­ قاجار نسبت به پهلوی مشاهده کرد.