تعیین بازه ھای بحرانی سیلاب در جنوب استان کرمان

جاری شدن سیل یک خطر طبیعی بسیار شایع است و به راحتی میتواند باعث بروز حوادث مهلک و خسارات اقتصادی شود. این تحقیق با استفاده از روشهای فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، منطق فازی، دادههای آماری ایستگاههای هیدرومتری و هواشناسی و همچنین تصاویر ماهوارهای به بررسی بازههای بحرانی سیلاب در حوضه آبریز هامون – جازموریان در دو دوره زمانی ۱۳۷۱ و ۱۳۹۵ پرداخته است. بر همین اساس، ۱۴ لایه تاثیرگذار در بحران سیل شامل شماره منحنی رواناب (CN)، ارتفاع، شیب، جهت شیب، انحنای توپوگرافی، تراکم زهکشی، فاصله از آبراهه، زمینشناسی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، بارندگی، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص قدرت جریان و نوع خاک در محیطهای نرم افزاری SAGA GIS و Arc GIS تهیه و تولید شدند. به منظور دستیابی به نقشه CN ابتدا نقشه بافت خاک و سپس نقشه گروههای هیدرولوژیکی خاک، با روش سازمان حفاظت خاک آمریکا تهیه شد و در نهایت از تلفیق نقشه گروههای هیدرولوژیکی خاک و کاربری اراضی تولید شده از تصاویر ماهوارهای، نقشه شماره منحنی رواناب برای حوضه آبریز به دست آمد. جهت الویت بندی و تعیین اوزان هر لایه تاثیرگذار با مقایسات زوجی بین لایه ها بر اساس روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با کاربرد نرم افزار Expert Choice، وزن لایه ها محاسبه شد. سپس هر لایه در نرمافزار Arc GIS بین ۰ تا ۱ فازیسازی شده و وزنهای بدست آمده از روش AHP در آنها ضرب شدند. درنهایت بر اساس روش ترکیب خطی-وزنی با تلفیق ۱۴ لایه اطلاعاتی، نقشه پهنهبندی سیلگیری بهدست آمد. جهت اعتبارسنجی نتایج از پهنه های سیل گیر استخراج شده از تصاویر ماهوارهای لندست به عنوان یک واقعیت زمینی در بررسی بحران سیل استفاده شده است. بدین منظور، بر روی هر کدام از تصاویر ماهواره ای قبل و بعد از سیل بهطور جداگانه شاخص آب از نوع AWEI اعمال شده و با استفاده از روش تکنیک تعیین تغییرات، مناطق تحت تاثیر سیل مشخص شدند. این مناطق شامل اطراف پهنه هامون – جازموریان و مناطق نزدیک به آبراهههای اصلی میباشند. با توجه به نتایج صحت سنجی،
لایه گاما در سال ۱۳۷۱ و ۱۳۹۵ به ترتیب با ۸۳/۱۳ درصدو ۷۷/۱۷ درصد بیشترین مطابقت را با تصاویر ماهوارهای دارد. همچنین از طریق دادههای ایستگاههای هیدرومتری و با استفاده از نرم افزار SMADA توزیع آماری غالب در بیشتر ایستگاهها از نوع پیرسون بهدست آمد و دبی با دوره بازگشتهای ۲۰۰ ساله برای آنها محاسبه گردید. در تحلیل منطقهای سیلاب، نتایج همبستگی در محیط SPSS نشان داد که دبی حداکثر لحظهای با مساحت حوضه، نوع خاک و بارندگی دارای همبستگی بالایی میباشد. همچنین رگرسیون خطی با روش Stepwise و Enter به ترتیب ضریب تعیین تعادلی ۰/۶۷ و ۰/۵۳ بدست آمده است.