نگاهی به تاریخ شهر درایران سده های نخستین دوره اسلامی

مسئله ورود اسلام به ایران نیز از مهمترین رویدادها در اطوار تاریخ این سرزمین است. این رخداد بزرگ جهانبینی، زندگی فردی و اجتماعی، ساختار جامعه، قدرت و حتی ذوق و هنر جامعه ایرانی را دچار تغییر و تحول کرد؛ تا حدی که تاریخ ایران را به پیش و پس از آن تقسیم کرده است . رانی دوره باستان و رانی دوره اسلامی حاصل چنین نگرشی است؛ اما یکی از پیامدهای نامناسب این تقطیع، عدم توجه و نهادهای اجتماعی و سیر تحول شهر در برهه گذار از دوره ساسانی به اسلامی است. هدف از انتقال در اینجا، انتقال سیاسی و نظامی دولت پادشاهان ساسانی به دولت خلفای اسلامی نیست که در مدتی کوتاه صورت گرفته، بلکه انتقال تمدن و فرهنگ ملت ایران است. چرایی و اهمیت موضوع از این نظر میتواند قابل توجه باشد که بازخوانی چگونگی انتقال یا استمرار زیستگاه های اجتماعی و پی بردن به گسستگیها و پیوستگیهای آن به عنوان یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در این سو و آن سوی مرز تاریخ ایران در پیش و پس از اسلام ، میتواند تا حدی ابهامات تاریک این برهه از تاریخ را آشکار سازد. اما به طور کلی میتوان چنین گفت که در سده های نخستین دوره اسلامی ، شهرهایی که در ایران احداث میشوند، تحت تاثیر شهرسازی دوره ساسانی قرار گرفته و از اصول قبلی پیروی میکردند اما به تدریج و رفته رفته تغییر کردند.