پهنه بندی و تحلیل فضایی فقر شهری (مورد مطالعه: شهر همدان)

فقر شهری یکی از بزرگترین و مهمترین چالش های فرا روی جامعه مدرن است. این پدیده تبعات منفی کالبدی، اقتصادی، اجتماعی برای شهر و ساکنین آن به دنبال دارد. بنابراین شناسایی عوامل تشکیل دهنده و نحوه توزیع آن درسطح شهرکمک شایانی به مدیریت و برنامه ریزی شهری خواهد بود. هدف پژوهش تحلیل پراکنش فضایی شاخص ها و نماگرهای فقر در سطح بلوک های آماری شهر همدان است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی می باشد. شاخص های فقر براساس داده های خام بلوک های آماری شهر همدان در سال ۱۳۹۵ استخراج شده است. برای شناسایی بهتر شاخص های موثر در فقر شهری و تشکیل ساختار جدید برای آن از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. نتیجه آن تقلیل ۱۸ شاخص فقر به ۴ عامل اصلی بوده که در مجموع ۶۲/۸ درصد از واریانس تجمعی را تبیین نموده اند. برای انجام تحلیل فضایی، از روش لکه های داغ در محیط نرم افزار ArcGISاستفاده شد،که طبق آن مهم ترین پهنه های فقر در قسمت های شمال شرقی، شرق و غرب همدان و پهنه مرفه در قسمت های مرکزی و جنوب غربی تمرکز یافته است. بر این اساس پهنه ی فقیر ۳۶/ ۲۷ درصد مساحت و ۴۸/۸۴ درصد جمعیت را به خود اختصاص داده پهنه رفاه ۲۰/۴۷ درصد از مساحت و ۷/۸۵ درصد جمعیت شهر را به خود اختصاص داده و باقیمانده فضای شهر، در پهنه متوسط جای گرفته است. همچنین با استفاده از نرم افزار Geoda، خود همبستگی فضایی فقر شهر در سطح محدوده مورد بررسی قرار گرفت وآماره موران با ضریب ۰/۶۷۷ نشان داد که الگوی فضایی فقر در شهر همدان از الگوی خوشه ای با تمرکز بالا برخوردار است.