عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری کننده از چاقی در دانش آموزان دختر شهر قم، براساس نظریه شناختی اجتماعی

زمینه و هدف: در سال های اخیر، چاقی و اضافه وزن، رشد فزاینده ای در جوامع در حال توسعه داشته و میزان شیوع چاقی در نوجوانان نسبت به سال های گذشته افزایش یافته است. این در حالی است که اقدامات مختلف برای پیشگیری از آن، موفقیت های چشمگیری نداشته است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری کننده از اضافه وزن و چاقی براساس نظریه شناختی اجتماعی در دانش آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهر قم است. روش بررسی: این مطالعه توصیفی بر روی ۱۰۴ نفر از دانش آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه که به صورت تصادفی ساده از بین مدارس انتخاب شدند، انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های جمعیت شناختی، سازه های نظریه رفتار برنامه ریزی شده، گرایش به مصرف فست فود، مصرف تنقلات، بسامد غذایی و فعالیت بدنی استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس و همبستگی پیرسون انجام شد. یافته ها: ازنظر سازه های نظریه شناختی اجتماعی، میانگین امتیاز سازه آگاهی ۹۸/۱۳ از ۲۴، انتظارات پیامد ۰۵/۱۳ از ۲۰ (۲۵/۶۵ درصد)، ارزشیابی پیامد ۴۷/۲۷ از ۳۰ (۵۶/۹۱ درصد)، یادگیری مشاهده ای، ۰۸/۲۶ از ۳۰ (۵۵ درصد)، تقویت ۲۳/۳ از ۲۵ (۹۶/۵۶ درصد)، خودکارآمدی ۵۲/۱۸ از ۲۵ (۰۸/۷۴ درصد) و خود کنترلی ۰۵/۱۳ از ۲۵ (۲/۵۲ درصد) به دست آمد. بین نمرات سازه های نظریه شناختی اجتماعی با رفتار تغذیه ای و نمره فعالیت بدنی رابطه معناداری دیده شد. آزمون تحلیل واریانس نشان داد میانگین نمرات سازه های مهارت، خودکارآمدی و خودکنترلی با سطح فعالیت بدنی دانش آموزان ارتباط دارد. نتیجه گیری: سازه های نظریه شناختی اجتماعی می توانند رفتارهای پیشگیری کننده از چاقی و اضافه وزن را در دانش آموزان به خوبی  پیشگویی کنند؛ بنابراین برنامه ریزی و اجرای برنامه های آزمایشی براساس این سازه ها می تواند در  بهبود سبک زندگی و الگوهای تغذیه ای دانش آموزان موثر باشد.