بازخوانی چالشهای نظری و عملی قاعده نفی سبیل

مفاد آیه ۱۴۱ سوره نساء مبنای قاعده نفی سبیل است. فقها مفاد خبری این آیه را حمل بر انشاء کرده، براساس آن حکم کردند که هر اقدامی که موجب تسلط کافران بر مومنان شود، ممنوع است. فارغ از این قاعده، این مفهوم که نباید عملکرد مسلمانان بهگونهای باشد که کافران بر آن ها مسلط شده و عزتشان را مخدوش کند، مورد قبول مسلمان است. با این وجود، این قاعده هم در مقام استنباط و هم در مقام اجرا با چالشهایی روبرو است. اختلاف در شان نزول این آیه، اختلاف در مفهومشناسی «نفی سبیل» و حوزه شمول آن، دو چالش نظری مهم در ارتباط با این قاعده هستند.