منطق تعامل در روایت های سیاسی-اخلاقی کلاسیک فارسی: آداب معاشرت و فاصله گزینی
محل انتشار: پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره: 11، شماره: 3
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 92
فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JLCR-11-3_002
تاریخ نمایه سازی: 18 اردیبهشت 1402
چکیده مقاله:
کتابهای سیاسی-اخلاقی فارسی دستهای از سیاستنامهها هستند که وجوهی از آداب اجتماعی را به شکل مستقیم برای مخاطب/ شنونده تجویز کرده یا به شکلی ضمنی با وی در میان میگذارند؛ به عبارتی دیگر، این آثار منبعی برای انواع آداب و الگویی برای شیوه تنظیم فاصله و فضای اجتماعی در میان مردم است. در این نوشتار وجوه فاصلهگزینی مذکور با تکیه بر حوزهها و موضوعات آداب معاشرت همچون سخنگفتن و سخنشنیدن، تغذیه و خوراک، پوشش و خلعت ، نشست و برخاست و دوستی و دشمنی در شش اثر کلیدی سیاسی-اخلاقی فارسی دلالتیابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان میدهد همه ی حوزه ها و موضوعات مورد بررسی، مبتنی بر ایجاد فاصله و رعایت نظم از پیش تثبیت شده یا قاعده های طبیعی نمایانده شده موجود است که در هر کدام از حوزه ها با نشانگانی خاص بازنمایی شده است.در موضوع سخن گفتن ، سخنان طبقه فرادست همچون ملوک و حکیمان را فارغ از موضوع سخن به مثابه ی پند و حکمت می داند و شنیدن آن را موهبتی مشروعیت آور تلقی می کنند. در آداب تغذیه از سفره های پر تکلف طبقه فرادست مثال می آورد که به مثابه ی مصرف نمایشی می خواهند فاصله خود را با بقیه حفظ کنند. آداب پوشش و خلعت نیز به شکلی نشاندار در خدمت تمایز طبقاتی و فاصله گزینی اجتماعی است. در آداب نشست و برخاست فاصله گزینی مبتنی بر مدیریت بدن است طبقه بالا با بدنی آزاد و رها عمل می کنند در حالی که سطوح پایین تر با دو زانو نشستن، آرام آرام حرف زدن و غیره فاصلهخود را با طبقه بالادست رعایت می کنند. در آداب دوستی و دشمنی هم که بخشی از آداب معاشرت است، رعایت فاصله با دشمن در هر حال ضروری است و عدم رعایت آن سبب خسران و زوال است. بنا به الگوی معرفتی جهان کلاسیک و اشرافیت اعتقادی-اجتماعی منضم به آن، همه حوزهها و موضوعات مذکور به شکلی نشاندار در خدمت تمایز و ایجاد فاصله سلسلهمراتبی است. در این آثار چه گزارههای تجویزی چه روایتهای داستانی مخاطب/شنونده را به انضباط طبقاتی دعوت کرده، آن را به مثابه شکلی از سنت یا وجهی از عقلانیت فرض میکنند. چنین فراخوانیای خود به خود، انضباط مذکور را به منابع مشروعیت گره میزند.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
چنور زاهدی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
پارسا یعقوبی جنبه سرایی
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :