بررسی تطبیقی رساله تنبیه الامه و تنزیه المله با رساله طبایع الاستبداد و مصارع الاستعباد

مقاله ی حاضر به بررسی مقایسه ای رساله تنبیه الامه و تنزیه المله از میرزای نایینی با طبایع الاستبداد از عبدالرحمن کواکبی میپردازد. از جمله سوالاتی که مطرح است این میباشد که آیا تنبیه الامه به عنوان یکی از کلیدی ترین منابع فکری انقلاب مشروطه و از دیدگاه یکی از رهبران این نهضت ، ناشی از اندیشه خود نویسنده یعنی شیخ الاسلام نایینی است ، یا در نگارش اثرش از طبایع الاستبداد عبدالرحمن کواکبی ، نویسنده ی کرد اهل سوریه بهره جسته است ؟ آنچه بنظر می رسد این است که به غیر از برخی از نکات که لازمه استدلال های عقلی است و اندکی از اصطلاحات معمول در فرهنگ دینی و عربی که در دو اثر مشاهده میشود ، تشابه دیگری بین آنها وجود ندارد. از لحاظ هدف نیز ، تنبیه الامه در پی تبیین استدلالی مشروعیت داشتن نظام مشروطه و عدم منافات آن با اسلام می باشد ، اما طبایع الاستبداد به دنبال التقاط دموکراسی با اسلام می باشد.دراین مقاله بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای ، ضمن معرفی و آشنایی با محتوای دو اثر ، به مقایسه و میزان تاثیرپذیری طبایع الاستبداد بر تنبیه الامه و تنزیه المله خواهیم پرداخت.