تبیین رویکرد و کارکرد سازمان های نظامی از منظر جامعه شناسی (با تاکید بر ساختار و عملکرد نهاد ارتش)

در طول صد سال گذشته، جامعهشناسان با اتخاذ رویکردی منحصربه فرد، بهویژه پس از تاسیس گرایش جامعه شناسی نظامی، به تبیین فرضیه هایی نوینی در مورد کارکرد سازمانهای نظامی و مسائل نظامی پرداختهاند. موضوع اصلی این گرایش علمی، بررسی سازمان های نظامی نظیر ارتش، به مثابه یک سازمان اجتماعی خاص است که مسئولیت دفاع از استقلال جامعه و حفظ حاکمیت سیاسی کشور را بر عهده دارند. این نوع بررسی ها، بعدها تحتتاثیر رخدادها و عواملی همانند رقابت های تسلیحاتی ابرقدرت ها در جنگ سرد، وقوع کودتاها، افزایش جنگ های استقلال طلبانه پس از جنگ جهانی دوم و درگیری های محلی و مناقشات منطقه ای رو به فزونی یافت. در مقاله حاضر، مفهوم و پدیده سازمان های نظامی با نگاهی جامعه شناسانه، مخصوصا از منظر گرایش نظامی آن، ارزیابی می گردد. در روند مسئله یابی پژوهش، این سوال مطرح شده است که سازمانهای نظامی چه نسبت و پیوندی با جامعه و نهادهای اجتماعی دارند؟ در پاسخ باید گفت که سازمان های نظامی (از جمله ارتش) ضمن اختیارات و امکانات ویژهای که به طور انحصاری در باره تسلیحات و تجهیزات نظامی دارند، از دیگر نهادهای اجتماعی تفکیک می-شوند. با این حال، با توجه به اهداف اساسیشان مبنی بر افزایش امنیت ملی و دفاع از تمامیت ارضی کشور، به لحاظ رویکردی و کارکردی، پیوندهایی عمیق و بنیادین نیز با جامعه دارند.