امکان سنجی طراحی بازار آب با رویکرد ارزش گذاری مشروط (مطالعه موردی: دشت هشتگرد استان البرز)

دشت هشتگرد با داشتن تقریبا ۵۶ درصد مساحت استان البرز و با مصرف بیش از ۸۷ درصد منابع آب های سطحی و بیش از ۹۰ درصد آب های زیرزمینی، یکی از مهم ترین مناطق کشاورزی محسوب می گردد که به علت برداشت بی رویه، درگیر بحران های شدید از جمله فرونشست سطح زمین شده است. لذا مدیریت بهینه منابع آبی به دلیل برداشت بیش از حد در آبخوان دشت مذکور اجتناب­ناپذیر بوده که راه اندازی بازار آب به عنوان یک ابزار اقتصادی، نقش قابل توجهی دراین خصوص خواهد داشت. در این مطالعه، به منظور بررسی امکان تشکیل بازار آب در دشت هشتگرد، ضمن برآورد الگوی کشت بهینه با استفاده از روش برنامه­ریزی ریاضی مثبت و رهیافتSWAP  در منطقه که شامل شهرستان های ساوجبلاغ، نظرآباد و طالقان است، ارزش اقتصادی نهاده آب و تابع تقاضا و قیمت تعادلی نهاده آب محاسبه و پس از مقایسه با نتایج ارزش­گذاری مشروط، امکان تشکیل بازار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد که در صورت وجود زیرساخت های فیزیکی لازم و همچنین وضع قوانین مربوطه، امکان تشکیل بازار آب بین منطقه ای در شرایطی که شهرستان نظرآباد خریدار و شهرستان های طالقان و ساوجبلاغ فروشنده منابع آبی مازاد خود باشند، وجود دارد. از سوی دیگر، مقایسه قیمت تعادلی با نتایج ارزش­گذاری مشروط نشان داد که امکان تشکیل بازار آب محلی بین کشاورزان داخل هر شهرستان، با قیمت تعادلی برابر با ۳۳۹۴ ریال به ازای هر مترمکعب وجود دارد. در این شرایط، هم خریداران (به علت خرید ارزان تر آب نسبت به تمایل به پرداخت خود) و هم فروشندگان (به علت فروش گران­تر آب نسبت به تمایل به دریافت خود) از تشکیل بازار منتفع خواهند شد. ولیکن باتوجه به بیشتر بودن قیمت تعادلی از ارزش اقتصادی آب در شهرستان های طالقان و ساوجبلاغ، احتمال شکست بازار آب و انتقال آب به سایر بخش­ها، وجود خواهد داشت.