برآورد توابع عملکرد گندم دیم با استفاده از پارامترهای اقلیمی و کاربرد روش های رگرسیونی چند متغیره

بیش از نیمی از اراضی کشاورزی در مناطق اقلیمی خشک و نیمه­خشک، تحت کشت دیم هستند. متغیرهای اقلیمی بسیاری بر عملکرد محصولات دیم تاثیرگذارند که متغیرهای مربوط به بارش مهم­ترین آن­ها هستند. هدف مطالعه حاضر، تعیین توابع عملکرد گندم دیم در ایستگاه­های تبریز، سراب و مراغه واقع در شرق حوضه دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن تغییرات متغیرهای اقلیمی در طول مراحل مختلف رشد گندم دیم می­باشد. به­منظور مدل­سازی عملکرد با استفاده از روش­ رگرسیون چندمتغیره، از متغیرهای بارش، تعداد رویداد­های بارش موثر، کمبود بارش گیاهی، کمبود بارش مرجع و تبخیر-تعرق در شرایط دیم در طول شش مرحله رشد گندم دیم شامل جوانه­زنی، اتمام جوانه­زنی تا آغاز گل­دهی، مرحله گل­دهی، اتمام گل­دهی تا آغاز پر شدن دانه، مرحله پر شدن دانه و کل فصل رشد استفاده شد. بر اساس نتایج به­دست آمده، به­طور کلی نوسانات بارش بیش­ترین تاثیر را بر نوسانات عملکرد دارد. لذا شناسایی رژیم بارش و آنالیز مشخصات بارش در ارزیابی نوسانات عملکرد محصولات دیم حائز اهمیت است. در بین مراحل رشد نیز نوسان صفات مورد بررسی در کل فصل رشد نقش بیش­تری در تعیین توابع عملکرد دارد. توابع عملکرد با استفاده از متغیرهایی که همبستگی معنی­داری با عملکرد داشتند، تعیین شد. برای این منظور از داده­های ۲۲ سال و ۳ سال به­ترتیب برای واسنجی و صحت­سنجی استفاده شد. نتایج ارزیابی ضریب کارآیی مدل و جذر میانگین مربعات خطای نرمال شده حاکی از کارآیی بهتر روش همزمان در برآورد عملکرد گندم دیم سراب (۵۵/۰= EF و ۱۹/۰NRMSE =) و دقت متوسط روش گام به گام در برآورد عملکرد گندم مراغه و تبریز است. در مراغه و تبریز روش گام به گام به­ترتیب با مقادیر متوسط خطای نسبی ۲۱ درصد و ۶/۱۵ درصد و در سراب نیز روش همزمان با متوسط خطای نسبی ۵/۱۶ درصد نتایج بهتری در برازش عملکرد داشتند.