درباره کلام معتزله (قدریان) و قول آنها به اختیار

مذهب معتزله یکی از فرقی است که در قرون نخستین اسلامی شکل گرفت و مبنای آن توجیه عقلانی قرآن و مبانی دینی بود. این مکتب از نظر خردگرایی اهمیت دارد. بنیانگذار مکتب معتزله، واصل بن عطا مکنی به «ابوحذیفه» (۸۰-۱۳۱ ه)بوده است. او در مدینه زاده و در بصره بزرگ شد و در حلقه درس حسن بصری (متوفی بسال ۱۱۰ ه.) در آمد و از اواخذ علم نمود. یکی از اصول عقاید معتزله، در برابر جبریون، اعتقاد به اختیار انسان (قدر به معنای قدرت و توانایی) است.به همین دلیل، معتزله به «قدریه» معروف شده اند. قاضی عبدالجبار، یکی از بزرگان معتزله، پس از تحلیل آیات قرآنی که جبریه مذهب خود را بر آن بنا کرده اند، سلسله آیاتی پیش مینهد که به روشنی نشان میدهند که افعال ما مخلوق خدا نیست و ما کاملا مسئول افعال خویشیم. از نظر او دلایل مشعر بر اختیار انسان، مطابق با قرآن کریم و موید آنهاست.