طبیعی سازی جریان و کاربرد آن در بیلان آب

دو پارامتر مهم معادله بیلان آب سطحی محدوده های مطالعاتی ، جریان ورودی و خروجی محدوده است . برای تعیین جریان ورودی و خروجی محدوده مطالعاتی ، معمولا از اطلاعات اندازهگیری جریان در محل ایستگاههای آبسنجی استفاده می شود و جریان ثبت شده در ایستگاهها تحت تاثیر برداشتهای آب در بالادست ایستگاه قرار دارد. برای انتقال آبدهی ایستگاه به مرزهای محدوده لازم است اثرات برداشت آب در حوضه بین ایستگاه و مرز محدوده لحاظ شود. برآورد برداشت های آب در بالادست ایستگاههای آبسنجی و اضافه نمودن آن به آبدهی مشاهداتی ، روشی برای طبیعی سازی جریان در محل ایستگاه است . محققان روشهای مختلفی جهت طبیعی سازی جریان معرفی کردهاند که عمدتا بر پایه بیلان حجمی استوار هستند. این روشها به مقادیر جریانهای ثبت شده در نقاط برداشت و برگشت آب بسیار وابسته بوده و عدم قطعیت در جریانهای ثبت شده، دقت این روشها را تعیین می کند. در این تحقیق ضمن معرفی اجمالی روشهای مرسوم و بررسی نقاط ضعف آنها، روشی نوین و ابتکاری مبتنی بر اطلاعات در دسترس جهت طبیعی سازی جریان رودخانه ها ارائه گردید. روش طبیعی سازی پیشنهادی بر مبنای روش مصرف خالص طرح ریزی شده است . در این فرایند، مقدار انواع نیازهای آبی و مصرف خالص آنها در حوضه ی بالادست ایستگاههای آبسنجی به صورت جزء به جزء و در هر ماه به صورت سری درازمدت برآورد و سپس با تجمیع آنها به آبدهی مشاهداتی در ایستگاههای آبسنجی مبنا، مقدار آبدهی طبیعی حوضه تعیین می گردد. صحت سنجی و اعتبارسنجی نتایج حاصل از این روش از طریق مقایسه آبدهی مشاهداتی و محاسباتی در ایستگاههای مبنا انجام می شود. به منظور عملیاتی نمودن این روش، در زیرحوضه های تیره و ماربره درحوضه دز و زیرحوضه های سولگان و بهشت آباد در حوضه کارون این روش مورد استفاده و پیاده سازی شد . نتایج نشان داد تاثیر فعالیت های انسانی در کاهش متوسط آبدهی درازمدت خروجی در حوضه تیره ۱/۲۵، درحوضه ماربره ۷/۳۰، در حوضه آب ونک ۸/۲۶ و در حوضه بهشت آباد ۵/۱۰ درصد می باشد. صحت سنجی و اعتبارسنجی نتایج حاصل از این روش نیز حاکی از تطابق و انطباق خوب دادههای مشاهداتی و برآوردی در نقاط کنترل می باشد.