معنای مصداقی ترکیب «اساطیر الاولین» در آیات قرآن؛ تحلیل انتقادی دیدگاه مفسران و نگاهی نو به مساله

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 85

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TSHQ-6-11_004

تاریخ نمایه سازی: 10 خرداد 1402

چکیده مقاله:

ترکیب «اساطیر الاولین» در قرآن در نه آیه آمده است. (انعام/۲۵، انفال/۳۱، نحل/۲۴، مومنون/۸۳، فرقان/۵، نمل/۶۸، احقاف/۱۷، قلم/۱۵، مطففین/۱۳) این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی به این پرسش اساسی پاسخ می دهد که معنای مصداقی ترکیب «اساطیر الاولین» در آیات قرآن چیست؟ در سه آیه (مومنون، نمل، احقاف) مصداق این ترکیب وعده ی حشر، بعث و خروج است. برای پنج مورد دیگر مفسران سه مصداق ارائه کرده اند: ۱. نوشته های پیشینیان یا سخنان و نوشته های باطل ایشان، ۲. داستان های اسطوره ای، ۳. خرافه و افسانه. در یک مورد باقی مانده، آیه ۱۵ قلم، غالبا تفسیری ارائه نکرده اند و به بیان معنای لغوی اکتفا کرده اند. این پژوهش با روش تحلیلی و انتقادی در تجزیه و تحلیل دیدگاه ها و مستندات مفسران شاخص (طبری، طوسی، طبرسی، زمخشری، فخررازی، رشیدرضا، طباطبایی، ابن عاشور، فضل الله)،  به این نتیجه دست یافته که در همه ی آیات «اساطیر الاولین» تنها به وعده ی بعث، خروج، حشر و نشر در نوشته های پیشینیان، اعم از کتب یهود و نصارا و سایر ادیان الهی و اوستا و نوشته های قبطیان و هندیان و یونانیان و... اشاره می کند. و «آیاتنا» در آیه ی ۱۵ قلم، به سوره ی حمد برمی گردد. مشرکان باور به جهان دیگر، «رب العالمین»، و باور به روز جزا، «یوم الدین»، در آن سوره را «اساطیر الاولین» خوانده اند.

نویسندگان

کاوس روحی برندق

دانشیار ، گروه علوم قرآن و حدیث ،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران

احمد امین یوسفی

دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث ،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریمابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (۱۴۲۲ق): «زاد المسیر فی ...
  • ابن عاشور، محمد طاهر (۱۴۲۰ق): «تفسیر التحریر و التنویر المعروف ...
  • ابن فارس، احمد بن فارس (۱۴۰۴ق): «معجم مقاییس اللغه»، تحقیق: ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم (بی تا): «لسان العرب»، بیروت: ...
  • ابن هشام، عبدالملک (۱۳۷۵ق): «السیره النبویه لابن هشام»، بی جا: ...
  • ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (۱۴۰۸ق): «روض الجنان و روح ...
  • ازهری، محمد بن احمد (۱۴۲۱ق): «تهذیب اللغه»، عمر سلامی وعبدالکریم ...
  • اسماعیلی، مهران (۱۳۸۲ش): «تاریخ»، دایره المعارف قرآن کریم، قم: مرکز ...
  • بیهقی، احمد بن حسین (۱۴۰۸ق): «دلائل النبوه ومعرفه احوال صاحب ...
  • توفیقی، حسین (۱۳۹۸ش): «آشنایی با ادیان بزرگ»، تهران: سمت، ویراست ...
  • جمحی، محمد بن سلام (۱۴۰۰ق): «طبقات فحول الشعراء»، جده: دارالمدنی ...
  • حاج سید جوادی، سید کمال (۱۳۹۱ش): «بررسی مفهوم اسطوره در ...
  • حاجی اسماعیلی، محمد رضا و مریم پیمانی (۱۳۹۴ش): «بررسی مفهوم ...
  • حسنی جلیلیان، محمد رضا (۱۳۹۴ش): «تحول مفهوم اساطیر الاولین در ...
  • خلف الله، محمد احمد (۱۹۹۹ م): «الفن القصصی فی القرآن ...
  • دروزه، محمد عزه (۱۴۲۱ق): «التفسیر الحدیث»، بیروت: دارالغرب الاسلامی، چاپ ...
  • رامیار، محمود (۱۳۸۴): «تاریخ قرآن»، تهران: امیر کبیر ...
  • رشید رضا، محمد (۱۴۱۴ق): «تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار»، ...
  • زبیدی، محمد مرتضی (۱۴۱۴ق): «تاج العروس من جواهر القاموس»، بیروت: ...
  • زمخشری، محمود بن عمر(۱۴۰۷ق): «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و ...
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر (۱۴۲۱ق): «الاتقان فی علوم القرآن»، بیروت: ...
  • طباطبایی، محمد حسین (۱۳۹۳ق): «المیزان فی تفسیر القرآن»، بیروت: موسسه ...
  • طبرسی، فضل بن حسن (۱۴۰۶ق): «مجمع البیان فی تفسیر القرآن»، ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۴۱۲ق): «جامع البیان فی تفسیر القرآن ...
  • طوسی، محمد بن حسن (بی تا): «التبیان فی تفسیر القرآن»، ...
  • طیب حسینی، سید محمود (۱۳۸۸ش): «نقدی بر استدلال خلف الله ...
  • (۱۳۸۹ش): «معنی شناسی اساطیر در قرآن کریم؛ نقدی بر ادله ...
  • (۱۳۸۹ش): «جریان تفسیر ادبی معاصر»، آسیب شناسی جریان های تفسیری، ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹ق): «کتاب العین»، قم: هجرت، چاپ ...
  • فخررازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰ق): «مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر) »، ...
  • فضل الله، محمد حسین (۱۴۱۹ق): «من وحی القرآن»، بیروت: دارالملاک ...
  • ماتریدی، محمد بن محمد (۱۴۲۶ق): «تاویلات اهل السنه (تفسیر الماتریدی)»، ...
  • مسعود، میخاییل (۱۹۹۴م): «الاساطیر و المعتقدات العربیه قبل الاسلام»، بیروت: ...
  • مقاتل بن سلیمان (۱۴۲۳ق): «تفسیر مقاتل بن سلیمان»، بیروت: دار ...
  • مولوی، جلال الدین محمد (۱۳۹۹): «مثنوی معنوی»، تهران: نشر علم، ...
  • Howarth, Glennys and Oliver Leaman (۲۰۰۱): "Encyclopedia of death and ...
  • Jeffery, Arthur (۱۹۳۸): "The Foreign Vocabulary of the Qur'ān", Baroda ...
  • Retief, F. P. and L. Cilliers (۲۰۰۶): "Burial customs, the ...
  • Rosenthal, F. (۲۰۰۲): "History and the Qur’ān", Encyclopaedia of the ...
  • (۲۰۰۴): "Asāṭīr al-Awwalīn", Encyclopaedia of Islam, Vol. ۱۲, Leiden: Brill, ...
  • نمایش کامل مراجع